Skierowanie na badanie lekarskie – kompleksowy przewodnik 2025

Wprowadzenie do skierowań na badania lekarskie

Skierowanie na badanie lekarskie to oficjalny dokument medyczny wystawiany przez lekarza, który umożliwia pacjentowi wykonanie określonych badań diagnostycznych, konsultacji specjalistycznych lub procedur medycznych. Stanowi ono formę zlecenia medycznego i pośredniczy w procesie diagnostyczno-terapeutycznym między lekarzem kierującym a specjalistą lub laboratorium wykonującym badanie. W polskim systemie ochrony zdrowia skierowania są niezbędnym elementem, warunkującym dostęp do wielu świadczeń medycznych, zarówno w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), jak i w placówkach prywatnych.

W dobie cyfryzacji ochrony zdrowia, tradycyjne papierowe skierowania są stopniowo zastępowane przez e-skierowania, co znacząco upraszcza proces ich wystawiania i realizacji. Niezależnie od formy, znajomość zasad funkcjonowania skierowań pomaga pacjentom sprawnie poruszać się po systemie opieki zdrowotnej i skutecznie korzystać z przysługujących im świadczeń.

W niniejszym artykule kompleksowo omówimy wszystkie aspekty związane ze skierowaniami na badania lekarskie – od ich rodzajów, przez procedury wystawiania i realizacji, po szczegółowe informacje o e-skierowaniach. Dowiesz się, kiedy skierowanie jest wymagane, jak długo jest ważne oraz jakie informacje powinno zawierać. Przedstawimy także praktyczne wskazówki, które pomogą Ci maksymalnie efektywnie wykorzystać możliwości, jakie dają skierowania w procesie diagnostycznym i leczniczym.

Rodzaje skierowań na badania lekarskie

Skierowania na badania lekarskie można podzielić na kilka kategorii, biorąc pod uwagę różne kryteria. Poniżej przedstawiamy najważniejsze rodzaje skierowań, z którymi pacjenci mogą się spotkać.

Podział ze względu na cel badania

1. Skierowania na badania diagnostyczne

Służą do zlecenia badań, które mają pomóc w postawieniu diagnozy lub monitorowaniu przebiegu choroby. Obejmują:

• Badania laboratoryjne – analizy krwi, moczu, kału, wydzieliny z dróg oddechowych, płynów ustrojowych
• Badania obrazowe – RTG, USG, tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MR), mammografia
• Badania czynnościowe – EKG, EEG, spirometria, próby wysiłkowe
• Badania endoskopowe – gastroskopia, kolonoskopia, bronchoskopia
• Badania histopatologiczne – biopsje i badania pobranych tkanek

2. Skierowania na konsultacje specjalistyczne

Umożliwiają wizytę u lekarza specjalisty. Obejmują skierowania do specjalistów różnych dziedzin medycyny, takich jak:

• Kardiologia
• Neurologia
• Ortopedia
• Dermatologia
• Okulistyka
• Laryngologia
• Endokrynologia
• Onkologia
• Inne specjalizacje medyczne

3. Skierowania na zabiegi i procedury medyczne

Służą do zlecenia konkretnych zabiegów leczniczych lub diagnostycznych:

• Fizjoterapia i rehabilitacja
• Zabiegi chirurgiczne
• Zabiegi stomatologiczne
• Ambulatoryjne procedury specjalistyczne
• Krioterapia, laseroterapia itp.

4. Skierowania na leczenie szpitalne

Umożliwiają planową hospitalizację pacjenta w celu diagnostyki lub leczenia:

• Hospitalizacja w oddziale specjalistycznym
• Leczenie operacyjne
• Diagnostyka szpitalna
• Chemioterapia, radioterapia

Podział ze względu na formę

1. Tradycyjne skierowanie papierowe

Wypisywane odręcznie lub drukowane przez lekarza na specjalnym formularzu, zawierające:

• Dane pacjenta
• Dane lekarza kierującego
• Cel skierowania
• Rozpoznanie
• Pieczątki i podpisy

2. E-skierowanie

Elektroniczna forma skierowania wprowadzona w ramach cyfryzacji ochrony zdrowia, która:

• Jest wystawiana przez lekarza w systemie elektronicznym
• Trafia do centralnej bazy danych
• Jest dostępna dla pacjenta przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP)
• Może być zrealizowana na podstawie 4-cyfrowego kodu lub numeru PESEL

Podział ze względu na płatnika

1. Skierowania w ramach NFZ

Wystawiane przez lekarzy mających umowę z NFZ, umożliwiające wykonanie badań refundowanych:

• Bezpłatnie dla pacjenta
• Częściowo odpłatnie (z dopłatą pacjenta)
• W ramach określonych limitów i zgodnie z koszykiem świadczeń gwarantowanych

2. Skierowania prywatne

Wystawiane przez lekarzy praktyki prywatnej lub na prośbę pacjenta, gdy badanie ma być wykonane poza systemem NFZ:

• Pełnopłatne
• Realizowane w placówkach prywatnych
• Często umożliwiające szybsze wykonanie badania

3. Skierowania w ramach medycyny pracy

Specjalne skierowania wystawiane przez pracodawcę na badania związane z:

• Badaniami wstępnymi przed zatrudnieniem
• Badaniami okresowymi w trakcie zatrudnienia
• Badaniami kontrolnymi po dłuższej nieobecności w pracy
• Badaniami specjalistycznymi wynikającymi z warunków pracy

Kiedy skierowanie jest wymagane?

W polskim systemie ochrony zdrowia nie wszystkie świadczenia medyczne wymagają skierowania. Poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje na temat sytuacji, w których skierowanie jest niezbędne, oraz przypadków, gdy można z niego zrezygnować.

Świadczenia wymagające skierowania w ramach NFZ

1. Wizyty u lekarzy specjalistów

Większość konsultacji specjalistycznych wymaga skierowania, w tym:

• Kardiolog
• Neurolog
• Endokrynolog
• Gastrolog
• Reumatolog
• Ortopeda
• Urolog
• Alergolog
• Pulmonolog
• Hematolog

2. Badania diagnostyczne

Skierowanie jest wymagane do większości badań diagnostycznych, takich jak:

• Badania laboratoryjne (poza podstawowymi)
• Badania obrazowe (RTG, USG, TK, MR)
• Badania endoskopowe
• Badania czynnościowe (EEG, EMG, spirometria)
• Testy alergiczne
• Badania histopatologiczne

3. Leczenie szpitalne

Planowa hospitalizacja zawsze wymaga skierowania, niezależnie od oddziału i celu pobytu:

• Diagnostyka szpitalna
• Zabiegi operacyjne
• Leczenie zachowawcze
• Procedury specjalistyczne

4. Rehabilitacja i fizjoterapia

Skierowanie jest niezbędne do:

• Zabiegów fizjoterapeutycznych
• Turnusów rehabilitacyjnych
• Fizjoterapii ambulatoryjnej
• Fizjoterapii domowej

Świadczenia niewymagające skierowania w ramach NFZ

1. Podstawowa Opieka Zdrowotna (POZ)

Wizyty u lekarza rodzinnego/POZ nie wymagają skierowania:

• Konsultacje z lekarzem POZ
• Podstawowe badania zlecone przez lekarza POZ
• Wizyty domowe

2. Wybrani specjaliści

Do niektórych specjalistów można się udać bez skierowania:

• Ginekologa i położnika
• Dentysty
• Dermatologa (tylko w przypadku leczenia chorób wenerycznych)
• Psychiatry
• Onkologa (z kartą DILO)
• Okulisty (tylko w niektórych przypadkach)

3. Szczególne grupy pacjentów

Skierowanie nie jest wymagane dla:

• Osób chorych na gruźlicę
• Osób zakażonych wirusem HIV
• Inwalidów wojennych i wojskowych
• Kombatantów
• Osób represjonowanych
• Cywilnych niewidomych ofiar działań wojennych
• Osób uzależnionych od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych

4. Stany nagłe

W sytuacjach nagłego zagrożenia zdrowia lub życia skierowanie nie jest wymagane:

• Nagłe zachorowania
• Wypadki
• Urazy
• Zatrucia
• Stany zagrożenia życia

Skierowania w sektorze prywatnym

W placówkach prywatnych zasady dotyczące skierowań mogą się różnić:

• Niektóre placówki wymagają skierowań na badania specjalistyczne i diagnostyczne
• Często skierowanie jest potrzebne do badań inwazyjnych
• W wielu przypadkach pacjent może wykonać badanie bez skierowania, płacąc pełną kwotę
• Skierowanie może obniżyć koszt badania lub umożliwić jego refundację z prywatnego ubezpieczenia

Zawartość i elementy skierowania na badanie lekarskie

Prawidłowo wystawione skierowanie na badanie lekarskie powinno zawierać określone elementy, które są niezbędne do jego realizacji. Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis wymaganych informacji i elementów.

Obowiązkowe elementy skierowania

1. Dane identyfikacyjne pacjenta

• Imię i nazwisko
• Numer PESEL (lub data urodzenia w przypadku braku PESEL)
• Adres zamieszkania
• Płeć (w niektórych przypadkach)
• Numer telefonu (opcjonalnie, ale zalecane)

2. Dane lekarza kierującego

• Imię i nazwisko lekarza
• Numer prawa wykonywania zawodu
• Specjalizacja
• Nazwa i adres placówki medycznej
• Numer umowy z NFZ (w przypadku skierowań w ramach NFZ)
• Pieczątka i podpis lekarza

3. Informacje medyczne

• Rozpoznanie (diagnoza) lub kod ICD-10
• Cel badania / pytanie diagnostyczne
• Istotne wyniki wcześniejszych badań (jeśli dotyczy)
• Informacje o uczuleniach lub przeciwwskazaniach (jeśli dotyczy)
• Informacje o przyjmowanych lekach (w uzasadnionych przypadkach)

4. Informacje o zleconym badaniu

• Nazwa badania lub konsultacji
• Szczegółowe parametry badania (jeśli dotyczy)
• Pilność wykonania (CITO, planowe)
• Szczególne warunki wykonania badania (jeśli dotyczy)

5. Informacje administracyjne

• Data wystawienia skierowania
• Identyfikator skierowania (w przypadku e-skierowania)
• Informacja o płatniku (NFZ, prywatnie)
• Kod oddziału NFZ (w przypadku skierowań w ramach NFZ)

Dodatkowe elementy dla określonych typów badań

Badania obrazowe

• Lokalizacja anatomiczna badania
• Strona ciała (prawa/lewa)
• Technika wykonania (np. z kontrastem/bez kontrastu)
• Pozycja pacjenta (jeśli istotna)

Badania laboratoryjne

• Dokładna nazwa badania lub panel badań
• Materiał do badania (krew, mocz, kał, wymaz itp.)
• Specjalne warunki pobrania (na czczo, o określonej porze itp.)

Badania czynnościowe

• Rodzaj badania
• Szczegółowe parametry (np. czas trwania, warunki)
• Informacje o konieczności przygotowania

Konsultacje specjalistyczne

• Specjalizacja lekarza
• Cel konsultacji
• Pytanie konsultacyjne

Specjalne oznaczenia i priorytety

• CITO – oznaczenie badań pilnych
• PILNE – badanie przyspieszone
• STAT – badanie do natychmiastowego wykonania
• Oznaczenia dotyczące ciąży lub innych szczególnych stanów
• Informacja o niepełnosprawności pacjenta
• Informacja o konieczności asysty

Elementy e-skierowania

E-skierowanie zawiera wszystkie wymienione wyżej elementy, ale dodatkowo:

• Unikalny identyfikator e-skierowania
• Kod dostępowy (4-cyfrowy)
• Kod kreskowy lub QR code
• Znacznik czasowy wystawienia
• Status skierowania (wystawione, zarejestrowane, zrealizowane)

Typowe braki i błędy w skierowaniach

Częste problemy, które mogą utrudnić realizację skierowania:

• Brak rozpoznania lub niewłaściwy kod ICD-10
• Nieczytelne pismo (w przypadku skierowań papierowych)
• Brak pieczątki lub podpisu lekarza
• Niekompletne dane pacjenta
• Brak precyzyjnego określenia rodzaju badania
• Brak daty wystawienia skierowania
• Niezgodność danych osobowych z dokumentem tożsamości

Proces wystawiania skierowania na badanie lekarskie

Wystawianie skierowania na badanie lekarskie to proces, który powinien przebiegać zgodnie z określonymi zasadami i procedurami. Poniżej przedstawiamy kolejne etapy tego procesu, zarówno w przypadku tradycyjnych skierowań papierowych, jak i e-skierowań.

Wystawianie tradycyjnego skierowania papierowego

1. Wizyta u lekarza

• Zgłoszenie problemu zdrowotnego lekarzowi
• Przeprowadzenie wywiadu medycznego
• Badanie fizykalne
• Analiza dotychczasowej dokumentacji medycznej
• Podjęcie przez lekarza decyzji o potrzebie dodatkowych badań

2. Wypełnienie formularza skierowania

Lekarz wypełnia formularz skierowania zawierający:

• Dane pacjenta
• Rozpoznanie lub podejrzenie choroby
• Rodzaj zleconego badania
• Cel badania
• Inne istotne informacje medyczne

3. Autoryzacja skierowania

• Lekarz podpisuje skierowanie
• Przystawia pieczątkę imienną
• Przystawia pieczątkę przychodni/placówki medycznej
• Wpisuje datę wystawienia

4. Przekazanie skierowania pacjentowi

• Lekarz przekazuje oryginał skierowania pacjentowi
• W dokumentacji medycznej pozostaje kopia lub adnotacja o wystawieniu skierowania
• Lekarz informuje pacjenta o celu badania i sposobie przygotowania

Wystawianie e-skierowania

1. Decyzja o konieczności badania

Proces rozpoczyna się tak samo jak w przypadku skierowania papierowego:

• Wizyta u lekarza
• Wywiad i badanie pacjenta
• Decyzja o potrzebie dodatkowych badań

2. Wprowadzenie e-skierowania do systemu

Lekarz korzysta z oprogramowania gabinetowego lub platformy P1, aby:

• Zalogować się do systemu
• Wybrać opcję wystawienia e-skierowania
• Wprowadzić dane pacjenta (automatycznie pobierane z systemu)
• Określić rodzaj badania i jego parametry
• Wpisać rozpoznanie (często z wykorzystaniem słownika ICD-10)
• Dodać uzasadnienie i cel badania

3. Podpisanie elektroniczne

• Lekarz autoryzuje e-skierowanie podpisem elektronicznym
• System automatycznie dołącza dane identyfikacyjne lekarza i placówki
• E-skierowanie otrzymuje unikalny identyfikator i kod dostępowy

4. Przekazanie informacji pacjentowi

Pacjent otrzymuje informację o wystawionym e-skierowaniu:

• W formie wydruku informacyjnego (podobnego do tradycyjnego skierowania)
• SMS-em (jeśli podał numer telefonu w IKP)
• E-mailem (jeśli podał adres e-mail w IKP)
• W aplikacji mobilnej mojeIKP

5. Zapisanie w systemie centralnym

• E-skierowanie jest automatycznie zapisywane w centralnym systemie P1
• Staje się dostępne dla pacjenta w jego Internetowym Koncie Pacjenta
• Jest widoczne dla placówek medycznych realizujących badania

Kto może wystawić skierowanie na badanie lekarskie?

Uprawnienia do wystawiania skierowań mają:

Lekarze i lekarze dentyści

• Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej (POZ)
• Lekarze specjaliści
• Lekarze stażyści pod nadzorem
• Lekarze rezydenci
• Lekarze dentyści (w zakresie swojej specjalności)

Inni profesjonaliści medyczni (w ograniczonym zakresie)

• Pielęgniarki i położne z odpowiednimi kwalifikacjami mogą wystawiać skierowania na niektóre badania diagnostyczne
• Fizjoterapeuci mogą kierować na określone badania związane z rehabilitacją
• Psychologowie kliniczni mogą kierować na niektóre badania psychologiczne

Ograniczenia w wystawianiu skierowań

• Lekarz może wystawić skierowanie tylko w zakresie swoich kompetencji
• Niektóre badania wysokospecjalistyczne mogą być zlecane tylko przez określonych specjalistów
• Skierowania na badania kontrastowe i inwazyjne podlegają szczególnym rygorom
• W przypadku badań kosztochłonnych mogą istnieć dodatkowe wymogi formalne

Realizacja skierowania na badanie lekarskie

Otrzymanie skierowania to dopiero początek procesu diagnostycznego. Poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje na temat procedury realizacji skierowania, zarówno w formie tradycyjnej, jak i elektronicznej.

Realizacja tradycyjnego skierowania papierowego

1. Wybór placówki medycznej

Pacjent z papierowym skierowaniem może:

• Wybrać dowolną placówkę realizującą dane świadczenie w ramach NFZ
• Wybrać placówkę prywatną (płatność zgodnie z cennikiem placówki)
• Sprawdzić dostępność terminów telefonicznie lub online

2. Rejestracja w placówce

Proces rejestracji obejmuje:

• Osobistą wizytę w rejestracji placówki
• Przedstawienie oryginału skierowania
• Okazanie dokumentu tożsamości
• Ustalenie terminu badania
• Otrzymanie informacji o przygotowaniu do badania

3. Przechowywanie skierowania

• Oryginał skierowania pozostaje w placówce realizującej badanie
• Pacjent może poprosić o kopię skierowania dla własnych potrzeb
• W przypadku rezygnacji z badania, skierowanie powinno być zwrócone pacjentowi

4. Wykonanie badania

• Zgłoszenie się w wyznaczonym terminie
• Weryfikacja danych
• Przeprowadzenie badania zgodnie ze skierowaniem
• Uzyskanie informacji o sposobie odbioru wyników

5. Odbiór wyników

W zależności od placówki i rodzaju badania:

• Osobisty odbiór wyników w placówce
• Przesłanie wyników pocztą
• Udostępnienie wyników online
• Przekazanie wyników bezpośrednio lekarzowi kierującemu

Realizacja e-skierowania

1. Dostęp do e-skierowania

Pacjent ma dostęp do e-skierowania poprzez:

• Internetowe Konto Pacjenta (IKP) na pacjent.gov.pl
• Aplikację mobilną mojeIKP
• Wydruk informacyjny otrzymany od lekarza
• SMS lub e-mail z kodem dostępowym (jeśli podał dane kontaktowe w IKP)

2. Wybór placówki i rejestracja

Rejestracja z e-skierowaniem może odbywać się:

• Osobiście w placówce, z podaniem 4-cyfrowego kodu i numeru PESEL
• Telefonicznie, dyktując kod i PESEL
• Online, przez systemy e-rejestracji placówek medycznych
• Przez dedykowane aplikacje mobilne niektórych placówek

3. Status e-skierowania

Po zarejestrowaniu e-skierowanie zmienia status:

• Z „wystawione” na „w trakcie realizacji”
• Informacja o statusie jest widoczna w IKP pacjenta
• Pacjent może otrzymać powiadomienie o zmianie statusu
• E-skierowanie staje się niedostępne dla innych placówek

4. Realizacja badania

• Zgłoszenie się w wyznaczonym terminie
• Weryfikacja tożsamości (dokument tożsamości)
• Wykonanie badania zgodnie z e-skierowaniem
• E-skierowanie po wykonaniu badania otrzymuje status „zrealizowane”

5. Dostęp do wyników badań

Wyniki badań wykonanych na podstawie e-skierowania mogą być dostępne:

• W placówce wykonującej badanie
• W IKP pacjenta (jeśli placówka udostępnia wyniki elektronicznie)
• U lekarza kierującego poprzez system elektronicznej dokumentacji medycznej
• Poprzez dedykowane platformy wynikowe placówek medycznych

Czas oczekiwania na realizację badania

Czas oczekiwania na badanie zależy od wielu czynników:

W ramach NFZ

• Badania podstawowe – zazwyczaj kilka dni do kilku tygodni
• Badania specjalistyczne – kilka tygodni do kilku miesięcy
• Badania wysokospecjalistyczne – nawet kilka/kilkanaście miesięcy
• Badania oznaczone jako „pilne” lub „CITO” – znacznie krótszy czas oczekiwania

W placówkach prywatnych

• Badania podstawowe – często możliwe do wykonania od ręki lub w ciągu kilku dni
• Badania specjalistyczne – zazwyczaj kilka dni do dwóch tygodni
• Badania wysokospecjalistyczne – kilka tygodni
• Badania pilne – często możliwe do wykonania w ciągu 24-48 godzin

Priorytetowa realizacja skierowań

Szybsza realizacja przysługuje w przypadku:

• Oznaczenia „CITO” lub „PILNE” na skierowaniu
• Skierowań dla pacjentów onkologicznych (zielona karta DiLO)
• Skierowań dla kobiet w ciąży
• Skierowań dla dzieci do lat 18 z niepełnosprawnościami
• Skierowań dla zasłużonych honorowych dawców krwi
• Skierowań dla kombatantów i osób represjonowanych

Okres ważności skierowania na badanie lekarskie

Skierowania na badania lekarskie mają określony okres ważności, który różni się w zależności od rodzaju skierowania i typu świadczenia. Znajomość tych terminów jest kluczowa, aby nie utracić możliwości realizacji zleconych badań.

Ważność skierowań w ramach NFZ

1. Skierowania do poradni specjalistycznych

• Bezterminowa ważność – skierowanie jest ważne do momentu realizacji
• Po zarejestrowaniu skierowanie zachowuje ważność nawet jeśli termin wizyty jest odległy
• Skierowanie traci ważność, jeśli pacjent nie zgłosi się na umówioną wizytę bez uprzedniego odwołania

2. Skierowania na badania diagnostyczne

• 30 dni od daty wystawienia dla większości badań diagnostycznych
• Po zarejestrowaniu w terminie 30 dni skierowanie zachowuje ważność do momentu realizacji
• W przypadku niektórych badań laboratoryjnych czas ważności może być krótszy ze względu na specyfikę badania

3. Skierowania na leczenie szpitalne

• 30 dni od daty wystawienia
• Po zarejestrowaniu w terminie 30 dni skierowanie zachowuje ważność do momentu przyjęcia do szpitala
• W przypadku list oczekujących skierowanie jest ważne przez cały okres oczekiwania

4. Skierowania na rehabilitację leczniczą

• 30 dni od daty wystawienia
• Po zarejestrowaniu w terminie 30 dni skierowanie zachowuje ważność do momentu rozpoczęcia rehabilitacji
• W przypadku zabiegów fizjoterapeutycznych – 30 dni na rozpoczęcie cyklu zabiegów

5. Skierowania na leczenie uzdrowiskowe

• 18 miesięcy od daty wystawienia
• Termin ten dotyczy zarówno rejestracji, jak i realizacji skierowania
• Po przekroczeniu tego terminu konieczne jest uzyskanie nowego skierowania

Ważność skierowań w sektorze prywatnym

W placówkach prywatnych okres ważności skierowań może się różnić:

• Najczęściej 30-90 dni od daty wystawienia
• Każda placówka może stosować własne zasady
• W przypadku badań specjalistycznych czas ważności może być krótszy
• Badania komercyjne często można wykonać bez skierowania, ale za wyższą cenę

Ważność e-skierowań

E-skierowania podlegają tym samym zasadom co skierowania tradycyjne:

• Na badania diagnostyczne – 30 dni
• Do specjalisty – bezterminowo
• Na leczenie szpitalne – 30 dni
• Na rehabilitację – 30 dni

Dodatkowo, e-skierowanie może być anulowane przez lekarza wystawiającego w przypadku pomyłki, co nie jest możliwe w przypadku tradycyjnych skierowań papierowych.

Przedłużanie ważności skierowania

W niektórych przypadkach możliwe jest przedłużenie ważności skierowania:

• Decyzję podejmuje lekarz wystawiający skierowanie lub lekarz specjalista
• Konieczne jest postawienie adnotacji o przedłużeniu ważności wraz z datą i podpisem
• W przypadku e-skierowania może być konieczne wystawienie nowego dokumentu

Co zrobić z przeterminowanym skierowaniem?

Jeśli skierowanie straciło ważność:

• Należy wrócić do lekarza kierującego po nowe skierowanie
• Często konieczna jest ponowna wizyta i ocena stanu zdrowia
• W niektórych przypadkach lekarz może wystawić nowe skierowanie bez osobistej wizyty (np. podczas teleporady)
• Niektóre badania mogą wymagać powtórzenia całego procesu diagnostycznego

E-skierowanie – elektroniczna forma skierowania na badanie lekarskie

E-skierowanie to cyfrowa wersja tradycyjnego, papierowego skierowania na badania lub konsultacje lekarskie. Jest elementem systemu informatycznego w ochronie zdrowia i stanowi jeden z filarów cyfryzacji usług medycznych w Polsce.

Czym jest e-skierowanie?

E-skierowanie to elektroniczny dokument:

• Wystawiany przez lekarza w formie cyfrowej
• Przechowywany w centralnym systemie P1 prowadzonym przez Centrum e-Zdrowia
• Dostępny dla pacjenta przez Internetowe Konto Pacjenta
• Możliwy do realizacji w dowolnej placówce medycznej podłączonej do systemu e-zdrowie
• Zastępujący tradycyjne, papierowe skierowanie

Korzyści z e-skierowań

Dla pacjentów

• Wygoda – brak konieczności dostarczania papierowego dokumentu
• Bezpieczeństwo – niemożność zgubienia lub zniszczenia skierowania
• Dostępność – wszystkie skierowania dostępne w jednym miejscu (IKP)
• Łatwiejsza rejestracja – możliwość zapisania się na badanie przez telefon lub internet bez konieczności wizyty osobistej
• Kontrola statusu – możliwość śledzenia statusu skierowania (wystawione, zarejestrowane, zrealizowane)
• Redukcja błędów – minimalizacja problemów związanych z nieczytelnym pismem lekarza

Dla lekarzy i placówek medycznych

• Oszczędność czasu – szybszy proces wystawiania skierowań
• Mniej biurokracji – redukcja dokumentacji papierowej
• Dostęp do historii skierowań pacjenta
• Mniej błędów – system weryfikuje poprawność danych
• Łatwiejsza komunikacja między lekarzami i placówkami medycznymi

Dla systemu ochrony zdrowia

• Kontrola nad procesem diagnostyki i monitorowanie ścieżki pacjenta
• Ograniczenie nadużyć związanych z wielokrotnym wykorzystywaniem tego samego skierowania
• Optymalizacja kosztów dzięki eliminacji redundantnych badań
• Dane statystyczne umożliwiające analizę i planowanie zasobów
• Ekologiczność – mniejsze zużycie papieru

Jak działa system e-skierowań?

Wystawianie e-skierowania

1. Lekarz podczas wizyty podejmuje decyzję o konieczności skierowania pacjenta na badanie
2. Loguje się do systemu gabinetowego zintegrowanego z platformą P1
3. Wprowadza dane skierowania (rodzaj badania, rozpoznanie, uzasadnienie)
4. Podpisuje e-skierowanie elektronicznie
5. System generuje unikalny identyfikator i kod dostępowy

Informowanie pacjenta

Pacjent otrzymuje informację o wystawionym e-skierowaniu:

• W postaci wydruku informacyjnego
• SMS-em (jeśli numer telefonu jest podany w IKP)
• E-mailem (jeśli adres e-mail jest podany w IKP)
• W aplikacji mobilnej mojeIKP

Informacja zawiera:

• 4-cyfrowy kod dostępowy
• Unikalny identyfikator skierowania
• Podstawowe dane o rodzaju skierowania
• QR kod (na wydruku)

Realizacja e-skierowania

1. Pacjent wybiera placówkę realizującą badanie
2. Rejestruje się, podając:
   • 4-cyfrowy kod dostępowy
   • Numer PESEL
3. Placówka pobiera e-skierowanie z systemu centralnego
4. E-skierowanie zmienia status na „w trakcie realizacji”
5. Po wykonaniu badania status zmienia się na „zrealizowane”

Dostęp do e-skierowań

Internetowe Konto Pacjenta (IKP)

Głównym narzędziem dostępu do e-skierowań jest IKP dostępne na stronie pacjent.gov.pl. Aby korzystać z IKP, należy:

• Zalogować się za pomocą Profilu Zaufanego, bankowości elektronicznej lub e-Dowodu
• Przejść do zakładki „e-skierowania”
• Przeglądać listę wystawionych, zarejestrowanych i zrealizowanych e-skierowań
• Możliwe jest pobranie e-skierowania w formacie PDF

Aplikacja mobilna mojeIKP

Alternatywą dla strony internetowej jest aplikacja mobilna, która umożliwia:

• Dostęp do e-skierowań na smartfonie
• Prezentację kodu podczas rejestracji
• Otrzymywanie powiadomień o nowych e-skierowaniach
• Śledzenie statusu e-skierowań

Placówki medyczne

Placówki medyczne mają dostęp do e-skierowań poprzez:

• Systemy gabinetowe zintegrowane z platformą P1
• Specjalny portal dla podmiotów medycznych
• Dedykowane interfejsy API

Najczęstsze pytania dotyczące e-skierowań

1. Czy e-skierowanie całkowicie zastąpiło skierowania papierowe?

Tak, od 8 stycznia 2021 roku e-skierowanie jest obowiązkową formą wystawiania skierowań na badania refundowane przez NFZ. Skierowania papierowe mogą być wystawiane tylko w wyjątkowych sytuacjach, np. podczas awarii systemu.

2. Co zrobić, gdy nie mam dostępu do internetu?

W takiej sytuacji można:

• Skorzystać z wydruku informacyjnego, który działa jak tradycyjne skierowanie
• Podać kod dostępowy i PESEL podczas rejestracji telefonicznej
• Poprosić członka rodziny o udostępnienie e-skierowania z IKP

3. Czy mogę zrealizować e-skierowanie w placówce prywatnej?

Tak, e-skierowanie można zrealizować zarówno w placówkach publicznych (NFZ), jak i prywatnych, pod warunkiem że są one podłączone do systemu e-zdrowie.

4. Co jeśli zgubię wydruk z kodem e-skierowania?

Nie ma powodu do obaw, ponieważ:

• Kod można odnaleźć w IKP
• Kod jest wysyłany SMS-em (jeśli podano numer telefonu)
• Można poprosić lekarza o ponowne wydrukowanie informacji o e-skierowaniu

5. Czy e-skierowanie ma taką samą ważność jak papierowe?

Tak, e-skierowanie podlega takim samym zasadom ważności jak tradycyjne skierowanie papierowe, co oznacza:

• 30 dni na badania diagnostyczne i rehabilitację
• Bezterminowo na wizyty specjalistyczne
• 30 dni na leczenie szpitalne

Jak odczytywać kody i symbole na skierowaniu na badanie lekarskie

Skierowania na badania lekarskie często zawierają specjalistyczne kody i symbole, które mogą być niezrozumiałe dla pacjentów. Poniżej wyjaśniamy najważniejsze z nich.

Kody ICD-10

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) to system kodowania stosowany do klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych. Na skierowaniach często widoczne są kody z tej klasyfikacji.

Struktura kodu ICD-10

• Składa się z litery i cyfr (np. J45, E11, I10)
• Litera oznacza główną kategorię choroby
• Cyfry precyzują konkretne schorzenie

Najczęściej spotykane kody ICD-10 na skierowaniach

• I – choroby układu krążenia (np. I10 – nadciśnienie tętnicze)
• E – zaburzenia endokrynologiczne i metaboliczne (np. E11 – cukrzyca typu 2)
• J – choroby układu oddechowego (np. J45 – astma)
• K – choroby układu pokarmowego (np. K29 – zapalenie żołądka)
• M – choroby układu mięśniowo-szkieletowego (np. M54 – bóle kręgosłupa)
• G – choroby układu nerwowego (np. G43 – migrena)
• N – choroby układu moczowo-płciowego (np. N40 – przerost prostaty)

Symbole i skróty diagnostyczne

Na skierowaniach często pojawiają się różne skróty medyczne, które oznaczają konkretne badania:

Badania laboratoryjne

• Morfologia/CBC – morfologia krwi obwodowej
• OB – odczyn Biernackiego (wskaźnik stanu zapalnego)
• CRP – białko C-reaktywne (marker stanu zapalnego)
• Glukoza – badanie poziomu cukru we krwi
• Lipidogram – badanie poziomów cholesterolu i trójglicerydów
• AlAT/AspAT – enzymy wątrobowe
• TSH/FT3/FT4 – hormony tarczycy
• Kreatynina/eGFR – parametry funkcji nerek

Badania obrazowe

• RTG – zdjęcie rentgenowskie
• USG – badanie ultrasonograficzne
• TK/CT – tomografia komputerowa
• MR/MRI – rezonans magnetyczny
• PET – pozytonowa tomografia emisyjna
• Scyntygrafia – badanie z użyciem izotopów promieniotwórczych

Badania czynnościowe

• EKG – elektrokardiogram (badanie serca)
• ECHO – echokardiografia (USG serca)
• EEG – elektroencefalografia (badanie mózgu)
• EMG – elektromiografia (badanie mięśni)
• Spirometria – badanie funkcji płuc
• Holter – 24-godzinne monitorowanie EKG lub ciśnienia tętniczego

Specjalne oznaczenia i priorytety

Na skierowaniach mogą pojawić się również oznaczenia określające pilność lub szczególny charakter badania:

• CITO – badanie pilne, wymagające natychmiastowej realizacji
• PILNE – badanie przyspieszone, ale nie natychmiastowe
• STAT – badanie do natychmiastowego wykonania, zwykle w sytuacjach zagrożenia życia
• KONTROLA – badanie kontrolne, będące częścią monitorowania choroby
• KONTRAST – badanie z użyciem środka kontrastowego
• NA CZCZO – badanie wymagające bycia na czczo
• DILO – szybka ścieżka onkologiczna (zielona karta DiLO)

Kody procedur medycznych

Na skierowaniach mogą występować kody procedur medycznych według różnych klasyfikacji:

Kody ICD-9-CM

Stosowane do kodowania procedur medycznych:

• np. 88.761 – badanie USG jamy brzusznej
• np. 89.502 – EKG z 12 odprowadzeniami

Kody NFZ

Stosowane do rozliczeń z Narodowym Funduszem Zdrowia:

• np. 5.30.00.0000012 – badanie tomografii komputerowej (TK) głowy bez wzmocnienia kontrastowego
• np. 5.03.00.0000011 – porada specjalistyczna – kardiologia

E-skierowanie – specjalne kody

W systemie e-skierowań występują dodatkowe kody:

• 4-cyfrowy kod dostępowy – unikalny kod potrzebny do realizacji e-skierowania
• Identyfikator e-skierowania – dłuższy numer jednoznacznie identyfikujący skierowanie w systemie
• Kod QR – zawiera dane e-skierowania, umożliwia szybką identyfikację w placówce medycznej

Najczęstsze problemy ze skierowaniami na badania lekarskie

Mimo że skierowania są podstawowym narzędziem w procesie diagnostycznym, pacjenci często napotykają różne problemy związane z ich uzyskiwaniem i realizacją. Poniżej omawiamy najczęstsze trudności i sposoby ich rozwiązywania.

Odmowa wystawienia skierowania

Przyczyny odmowy

• Brak medycznych wskazań do wykonania badania
• Badanie nieobjęte kompetencjami danego lekarza
• Ograniczenia systemowe i limity NFZ
• Wcześniejsze wykonanie podobnego badania bez zmiany stanu klinicznego

Jak sobie radzić?

1. Jasno wyjaśnij swoje obawy zdrowotne lekarzowi
2. Zapytaj o alternatywne metody diagnostyczne
3. Poproś o uzasadnienie odmowy i zapisz je
4. Zasięgnij drugiej opinii u innego lekarza
5. Rozważ wizytę prywatną, gdzie kryteria wystawiania skierowań mogą być mniej rygorystyczne

Nieczytelne lub niekompletne skierowanie

Typowe braki

• Nieczytelne pismo lekarza
• Brak kodu ICD-10 lub rozpoznania
• Nieprecyzyjne określenie badania
• Brak daty wystawienia lub pieczątki
• Niepełne dane pacjenta

Rozwiązania

1. Poproś lekarza o wyjaśnienie treści skierowania jeszcze w gabinecie
2. Skonsultuj się z pracownikami rejestracji placówki wykonującej badania
3. Wróć do lekarza po uzupełnienie brakujących informacji
4. W przypadku e-skierowania, sprawdź poprawność danych w IKP
5. Jeśli to możliwe, poproś o wystawienie e-skierowania zamiast papierowego

Problemy z realizacją skierowania

Najczęstsze przeszkody

• Długi czas oczekiwania w placówkach NFZ
• Odmowa przyjęcia skierowania przez placówkę
• Przeterminowanie skierowania
• Problemy z rejestracją e-skierowania
• Brak możliwości wykonania badania w pobliskich placówkach

Sposoby rozwiązywania

1. Sprawdź terminy w różnych placówkach – czas oczekiwania może się znacząco różnić
2. Zapytaj lekarza o oznaczenie „PILNE” jeśli stan zdrowia tego wymaga
3. Rozważ realizację w placówce prywatnej – mimo kosztów, szybszy dostęp do badań
4. W przypadku przeterminowania – wróć do lekarza po nowe skierowanie
5. Przy problemach z e-skierowaniem – skontaktuj się z infolinią Centrum e-Zdrowia (19 457)

Problemy specyficzne dla e-skierowań

Typowe trudności

• Brak dostępu do Internetowego Konta Pacjenta
• Zagubienie kodu dostępowego
• Problemy techniczne z systemem
• Nieaktualne dane kontaktowe w IKP
• Trudności z rejestracją przez starsze osoby

Rozwiązania

1. Załóż Profil Zaufany – to podstawa dostępu do IKP
2. Aktualizuj dane kontaktowe w IKP, aby otrzymywać powiadomienia
3. Zapisz kod dostępowy w bezpiecznym miejscu lub zrób zdjęcie wydruku
4. Poproś bliską osobę o pomoc w przypadku trudności technicznych
5. Skorzystaj z infolinii NFZ (800 190 590) lub Centrum e-Zdrowia (19 457)

Odmowa realizacji skierowania

Powody odmowy

• Niewłaściwa placówka (brak możliwości wykonania danego badania)
• Błędy lub braki w skierowaniu
• Brak przygotowania pacjenta do badania (np. brak badań wstępnych)
• Przeciwwskazania zdrowotne stwierdzone w placówce
• Wygaśnięcie ważności skierowania

Co robić w takiej sytuacji?

1. Poproś o pisemne uzasadnienie odmowy
2. Skontaktuj się z lekarzem kierującym w celu wyjaśnienia sytuacji
3. Sprawdź inne placówki realizujące dane badanie
4. W przypadku przeciwwskazań – skonsultuj się z lekarzem w sprawie alternatywnych metod diagnostycznych
5. Złóż skargę do NFZ jeśli uważasz, że odmowa była nieuzasadniona

Skierowania na badania lekarskie dla szczególnych grup pacjentów

Niektóre grupy pacjentów podlegają specjalnym procedurom lub mają dodatkowe przywileje związane ze skierowaniami na badania lekarskie. Poniżej przedstawiamy informacje dotyczące tych szczególnych przypadków.

Pacjenci onkologiczni – szybka ścieżka onkologiczna (DiLO)

Czym jest karta DiLO?

Karta Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego (DiLO), potocznie zwana „zieloną kartą”, to specjalne skierowanie dla pacjentów z podejrzeniem nowotworu złośliwego, które zapewnia:

• Szybszą ścieżkę diagnostyki
• Krótsze terminy badań i konsultacji
• Koordynowaną opiekę onkologiczną
• Zniesienie limitów NFZ

Kto może wystawić kartę DiLO?

• Lekarz POZ
• Lekarz specjalista
• Lekarz szpitalny

Proces diagnostyki w ramach DiLO

1. Wystawienie karty DiLO przez lekarza
2. Rejestracja w wybranym ośrodku onkologicznym
3. Wstępna diagnostyka (do 7 tygodni)
4. Konsylium – wielodyscyplinarny zespół lekarzy ustalający plan leczenia
5. Rozpoczęcie leczenia

Specyfika badań w ramach DiLO

• Badania wykonywane są poza kolejnością
• Maksymalny czas diagnostyki wstępnej to 7 tygodni
• Diagnostyka pogłębiona powinna zakończyć się w ciągu 7 tygodni
• Pacjent ma przydzielonego koordynatora procesu leczenia

Kobiety w ciąży

Przywileje w zakresie skierowań

Kobiety w ciąży mają prawo do:

• Priorytetowego dostępu do świadczeń zdrowotnych
• Badań poza kolejnością
• Zniesienia limitów na niektóre procedury diagnostyczne
• Szybszej realizacji skierowań

Specjalne badania podczas ciąży

Skierowania na badania specyficzne dla ciąży:

• USG prenatalne (w 11-14, 18-22 i 28-32 tygodniu ciąży)
• Badania przesiewowe w kierunku wad genetycznych
• Testy obciążenia glukozą
• Badania w kierunku konfliktu serologicznego
• Monitoring KTG

Dodatkowe informacje na skierowaniu

Na skierowaniu dla kobiety w ciąży powinna znajdować się informacja o:

• Fakcie ciąży
• Tygodniu ciąży
• Ewentualnych czynnikach ryzyka
• Oznaczeniu „CIĄŻA” – co nadaje priorytet

Dzieci i młodzież do 18 roku życia

Specyfika skierowań dla dzieci

• Skierowanie wystawia lekarz pediatra lub lekarz rodzinny
• W niektórych przypadkach wymagana jest zgoda obojga rodziców
• Dzieci z niepełnosprawnościami mają prawo do szybszej diagnostyki
• Na skierowaniu powinien być zaznaczony wiek dziecka

Badania specyficzne dla wieku rozwojowego

• Badania przesiewowe w określonych etapach rozwoju
• Badania słuchu i wzroku
• Ocena rozwoju psychomotorycznego
• Diagnostyka wad postawy
• Badania immunologiczne przed szczepieniami

Realizacja skierowań dla dzieci

• Priorytetowa realizacja badań dla dzieci do lat 18
• Możliwość wykonania niektórych badań w trybie przyspieszonym
• Specjalne pracownie diagnostyczne przystosowane dla dzieci
• Wymagana obecność opiekuna prawnego podczas badania

Osoby z niepełnosprawnościami

Ułatwienia w procesie uzyskiwania i realizacji skierowań

• Możliwość teleporady przy wystawianiu skierowań
• Priorytetowa realizacja badań diagnostycznych
• Możliwość dostosowania procedury badania do potrzeb osoby z niepełnosprawnością
• Niektóre badania mogą być wykonywane w domu pacjenta

Oznaczenia na skierowaniach

Na skierowaniach dla osób z niepełnosprawnościami powinny znajdować się informacje o:

• Rodzaju niepełnosprawności
• Specjalnych potrzebach podczas badania
• Konieczności asysty podczas badania
• Ewentualnych przeciwwskazaniach do standardowych procedur

Dostępność placówek diagnostycznych

Przy realizacji skierowania warto zwrócić uwagę na:

• Architektoniczną dostępność placówki
• Możliwość asysty personelu
• Dostosowanie sprzętu diagnostycznego
• Możliwość wydłużenia czasu badania

Osoby w podeszłym wieku

Specyfika badań dla seniorów

• Często konieczne są kompleksowe badania uwzględniające wielochorobowość
• Dostosowanie procedur do możliwości poznawczych i fizycznych pacjenta
• Często wymagana jest obecność opiekuna
• Niektóre badania mogą być wykonywane w miejscu zamieszkania

Wskazówki dla seniorów i ich opiekunów

• Prośba o wypisanie zaleceń drukowanymi literami
• Dokładne wyjaśnienie procedury przygotowania do badania
• Sprawdzenie interakcji leków z procedurami diagnostycznymi
• Uzyskanie pisemnej informacji o transporcie i wymaganiach logistycznych

Przygotowanie do badań na podstawie skierowania

Odpowiednie przygotowanie do badania jest kluczowe dla uzyskania wiarygodnych wyników. Poniżej przedstawiamy ogólne zasady przygotowania do najczęstszych rodzajów badań oraz praktyczne wskazówki dla pacjentów

Ogólne zasady przygotowania do badań diagnostycznych

Niezależnie od rodzaju badania, warto przestrzegać kilku podstawowych zasad:

1. Zapoznaj się z instrukcjami

• Dokładnie przeczytaj zalecenia otrzymane wraz ze skierowaniem
• Zapisz szczegółowe instrukcje podczas rejestracji na badanie
• W razie wątpliwości skontaktuj się z placówką wykonującą badanie
• Sprawdź, czy potrzebne są dodatkowe dokumenty (np. wcześniejsze wyniki)

2. Przestrzegaj zaleceń dotyczących posiłków

• Większość badań laboratoryjnych wymaga bycia na czczo (8-12 godzin bez jedzenia)
• Woda (bez dodatków) jest zazwyczaj dozwolona przed większością badań
• Niektóre badania wymagają specjalnej diety w dniach poprzedzających (np. dieta bezresztkowa przed kolonoskopią)
• Upewnij się, czy można przyjmować leki przed badaniem

3. Poinformuj o przyjmowanych lekach

• Zapytaj lekarza kierującego, czy należy odstawić jakieś leki przed badaniem
• Przygotuj listę wszystkich przyjmowanych leków
• Zwróć szczególną uwagę na leki przeciwzakrzepowe, sterydy i metforminę
• Poinformuj o suplementach diety i lekach ziołowych

4. Przygotuj się organizacyjnie

• Sprawdź dokładny adres placówki wykonującej badanie
• Zaplanuj odpowiednio wcześniej podróż i parking
• Zabierz dokument tożsamości i skierowanie
• W przypadku badań trwających długo lub wymagających sedacji zapewnij sobie transport powrotny

Przygotowanie do badań laboratoryjnych

Morfologia i podstawowe badania krwi

• 12 godzin na czczo (woda jest dozwolona)
• Unikanie intensywnego wysiłku fizycznego 24 godziny przed badaniem
• Badanie najlepiej wykonywać rano
• Zgłoszenie przyjmowanych leków mogących wpływać na wyniki

Lipidogram (badanie poziomu cholesterolu)

• 12-14 godzin na czczo
• Unikanie alkoholu 24-48 godzin przed badaniem
• Utrzymanie standardowej diety przez 2 tygodnie przed badaniem
• Unikanie intensywnego wysiłku fizycznego dzień przed badaniem

Badanie glukozy i test obciążenia glukozą

• Badanie na czczo (8-12 godzin bez jedzenia)
• Unikanie alkoholu dzień przed badaniem
• W przypadku testu obciążenia glukozą – zarezerwowanie 2-3 godzin
• Poinformowanie o lekach mogących wpływać na poziom cukru

Badania hormonalne

• Często wykonywane o określonej porze dnia (np. hormony tarczycy rano)
• Niektóre wymagają odstawienia leków hormonalnych
• Kobiety powinny zapisać dzień cyklu miesiączkowego
• Unikanie stresu i intensywnego wysiłku przed badaniem

Przygotowanie do badań obrazowych

RTG

• Zazwyczaj nie wymaga specjalnego przygotowania
• Należy zdjąć metalowe przedmioty, biżuterię, zegarki
• Kobiety w ciąży lub podejrzewające ciążę muszą poinformować personel
• Zabranie wcześniejszych zdjęć RTG do porównania

USG

USG jamy brzusznej:

• Na czczo (6-8 godzin bez jedzenia)
• Wstrzymanie się od palenia papierosów
• Przed USG pęcherza moczowego – wypicie 1-1,5 litra wody i nieoddawanie moczu
• Unikanie gazowanych napojów i produktów wzdymających

USG serca (echokardiografia):

• Zazwyczaj nie wymaga specjalnego przygotowania
• Wygodny, rozpinany strój
• Lista przyjmowanych leków kardiologicznych

Tomografia komputerowa (TK/CT)

• W niektórych przypadkach badanie na czczo
• Przed badaniem z kontrastem – bycie na czczo 4-6 godzin
• Poinformowanie o alergiach na kontrast
• Przy badaniu z kontrastem – sprawdzenie poziomu kreatyniny
• Usunięcie metalowych przedmiotów z ciała
• W przypadku podania kontrastu – pozostanie w placówce na obserwacji przez 15-30 minut

Rezonans magnetyczny (MR/MRI)

• Usunięcie wszystkich metalowych przedmiotów
• Poinformowanie o implantach, rozrusznikach serca, metalowych elementach w ciele
• Przed badaniem z kontrastem – bycie na czczo 4-6 godzin
• W przypadku klaustrofobii – możliwość prośby o leki uspokajające
• Przygotowanie listy przyjmowanych leków
• Wygodne, bawełniane ubranie bez metalowych elementów

Przygotowanie do badań endoskopowych

Gastroskopia

• Bycie na czczo 6-8 godzin przed badaniem
• Odstawienie leków zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego
• Unikanie gumy do żucia i palenia papierosów w dniu badania
• Poinformowanie o przyjmowanych lekach przeciwzakrzepowych
• Zapewnienie transportu po badaniu (jeśli stosowana jest sedacja)

Kolonoskopia

• Specjalna dieta 3-5 dni przed badaniem (bez nasion, orzechów, pestek)
• Dzień przed badaniem – dieta płynna
• Dokładne oczyszczenie jelita według otrzymanych instrukcji
• Przyjęcie przepisanego środka przeczyszczającego
• Picie dużej ilości wody
• Zaplanowanie transportu powrotnego (badanie w sedacji)

Bronchoskopia

• Bycie na czczo 6-8 godzin przed badaniem
• Odstawienie leków przeciwkrzepliwych (pod kontrolą lekarza)
• W dniu badania niestosowanie makijażu, perfum
• Zapewnienie transportu po badaniu
• Powstrzymanie się od palenia papierosów minimum 12 godzin przed badaniem

Przygotowanie do badań czynnościowych

EKG

• Zazwyczaj nie wymaga specjalnego przygotowania
• Wygodny, rozpinany strój
• Unikanie stosowania balsamów i kremów na klatkę piersiową
• Relaksacja przez 10-15 minut przed badaniem
• Unikanie intensywnej aktywności fizycznej przed badaniem

Próba wysiłkowa

• Lekki posiłek 2-3 godziny przed badaniem
• Wygodne ubranie sportowe i obuwie
• Niestosowanie balsamów i kremów na klatkę piersiową
• Unikanie kofeiny i nikotyny przez 2-3 godziny przed badaniem
• Zabranie leków przyjmowanych na serce
• Zabranie ręcznika i butelki wody

Spirometria (badanie wydolności płuc)

• Unikanie obfitych posiłków przed badaniem
• Niestosowanie leków rozszerzających oskrzela (jeśli lekarz nie zaleci inaczej)
• Nieprzyjmowanie alkoholu przez minimum 8 godzin przed badaniem
• Niepalenie papierosów przez minimum 1 godzinę przed badaniem
• Unikanie intensywnego wysiłku fizycznego przed badaniem

EEG (elektroencefalografia)

• Umycie włosów dzień przed badaniem (bez używania lakieru, żelu)
• Normalne przyjmowanie leków (o ile lekarz nie zaleci inaczej)
• Unikanie napojów zawierających kofeinę
• Wysypianie się przed badaniem (chyba że badanie wymaga deprywacji snu)
• Przygotowanie listy przyjmowanych leków

Praktyczne porady i wskazówki dotyczące skierowań na badania lekarskie

Aby proces uzyskiwania i realizacji skierowań przebiegał sprawnie, warto skorzystać z kilku praktycznych wskazówek. Poniżej przedstawiamy porady, które mogą być pomocne na każdym etapie tego procesu.

Przed wizytą u lekarza

1. Przygotuj się do rozmowy z lekarzem

• Spisz wszystkie objawy, ich nasilenie i czas trwania
• Przygotuj listę pytań, które chcesz zadać
• Zabierz dokumentację medyczną z wcześniejszych badań
• Przemyśl, jakie badania mogą być potrzebne w twoim przypadku
• Zrób listę przyjmowanych leków i suplementów

2. Dowiedz się, jakie badania są wskazane

• Poszukaj informacji o standardach diagnostycznych dla twoich objawów
• Zapytaj znajomych o ich doświadczenia z podobnymi problemami
• Skonsultuj się z farmaceutą w kwestii podstawowych badań
• Sprawdź w Internetowym Koncie Pacjenta, jakie badania wykonywałeś wcześniej

3. Wybierz odpowiedniego lekarza

• Sprawdź, czy lekarz POZ może wystawić potrzebne skierowanie
• Jeśli potrzebujesz skierowania od specjalisty, uzyskaj najpierw skierowanie do niego
• Wybieraj lekarzy z dobrymi opiniami, którzy słuchają pacjentów
• Rozważ wizytę prywatną, jeśli zależy ci na czasie

Podczas wizyty lekarskiej

1. Jasno komunikuj potrzeby

• Wyraźnie informuj o swoich objawach i obawach
• Nie bój się pytać o zasadność zlecanych badań
• Dopytaj o przygotowanie do badań i ich przebieg
• Poproś o wyjaśnienie, co konkretnie lekarz chce sprawdzić

2. Sprawdź skierowanie przed wyjściem z gabinetu

• Upewnij się, że wszystkie twoje dane są poprawne
• Sprawdź, czy nazwa badania jest precyzyjnie określona
• Dopytaj, jeśli nie rozumiesz skrótów lub kodów
• Poproś o wyjaśnienie, jak przygotować się do badania

3. Ustal priorytety

• Jeśli twój stan zdrowia tego wymaga, poproś o oznaczenie „CITO”
• Zapytaj lekarza, które badania są najpilniejsze
• Dowiedz się, czy badania muszą być wykonane w określonej kolejności
• Ustal, kiedy powinieneś wrócić z wynikami

Po otrzymaniu skierowania

1. Zorganizuj realizację badań

• Jak najszybciej zarejestruj się na badania
• Porównaj terminy w różnych placówkach
• Grupuj badania, które można wykonać w jednej placówce
• Zaplanuj logistykę (transport, czas wolny z pracy)

2. Przechowuj kopie skierowań

• Zrób zdjęcie lub skan papierowego skierowania
• Zapisz kody e-skierowań w bezpiecznym miejscu
• Skonfiguruj powiadomienia z IKP
• Udostępnij informacje o skierowaniach zaufanej osobie na wypadek problemów

3. Śledź terminy ważności

• Zapisz w kalendarzu daty ważności skierowań
• Ustaw przypomnienia na kilka dni przed wygaśnięciem skierowania
• Jeśli zbliża się termin wygaśnięcia, a nie możesz zrealizować badania, skontaktuj się z lekarzem
• W przypadku problemów z rejestracją, szukaj alternatywnych placówek

Podczas realizacji badań

1. Przygotuj się odpowiednio

• Dokładnie przestrzegaj zaleceń dotyczących przygotowania
• W przypadku wątpliwości, skontaktuj się z placówką wykonującą badanie
• Przygotuj wszystkie potrzebne dokumenty (skierowanie, dokument tożsamości)
• Zabierz listę przyjmowanych leków

2. Unikaj typowych błędów

• Nie ignoruj zaleceń dotyczących bycia na czczo
• Nie zatajaj informacji o przyjmowanych lekach
• Nie spóźniaj się na badania (zwłaszcza kontrastowe i endoskopowe)
• Nie wykonuj badań w stanie infekcji (chyba że badanie ma ją diagnozować)

3. Zadbaj o komfort

• Ubierz się wygodnie, w łatwe do zdjęcia ubrania
• Zabierz butelkę wody (jeśli badanie na to pozwala)
• Weź ze sobą coś do czytania lub słuchania
• Poinformuj personel o swoich obawach i lękach

Po wykonaniu badań

1. Zadbaj o wyniki

• Odbierz wyniki osobiście lub przez upoważnioną osobę
• Sprawdź, czy wszystkie zlecone badania zostały wykonane
• Zrób kopie wyników (zdjęcia, skany)
• Przechowuj wyniki w uporządkowany sposób

2. Skonsultuj wyniki z lekarzem

• Nie interpretuj wyników samodzielnie, zwłaszcza nieprawidłowych
• Umów się na wizytę kontrolną w celu omówienia wyników
• Przygotuj pytania dotyczące wyników badań
• Zapytaj o konieczność dalszej diagnostyki

3. Dodaj wyniki do swojej dokumentacji medycznej

• Zachowaj oryginały w osobistym archiwum medycznym
• Jeśli to możliwe, dodaj wyniki do IKP
• Zrób listę wykonanych badań z datami
• Porównuj nowe wyniki z wcześniejszymi, aby obserwować trendy

Cyfryzacja skierowań – przyszłość diagnostyki medycznej

System ochrony zdrowia w Polsce przechodzi intensywną cyfryzację, a e-skierowania są jednym z jej kluczowych elementów. Warto przyjrzeć się obecnym trendom i przyszłym kierunkom rozwoju w zakresie cyfryzacji skierowań na badania lekarskie.

Obecny stan cyfryzacji skierowań w Polsce

Wdrożenie e-skierowań

Od 8 stycznia 2021 roku e-skierowania stały się obowiązkowe dla większości świadczeń medycznych. System e-skierowań obejmuje:

• Skierowania do specjalistów
• Skierowania na badania diagnostyczne
• Skierowania na leczenie szpitalne
• Skierowania na rehabilitację

Stopień adaptacji systemu

• Ponad 90% placówek medycznych jest podłączonych do systemu e-zdrowie
• Miesięcznie wystawianych jest kilka milionów e-skierowań
• Stopniowo rośnie liczba pacjentów korzystających z IKP
• Aplikacja mojeIKP ma kilka milionów użytkowników

Korzyści z cyfryzacji skierowań

1. Optymalizacja procesu diagnostycznego

• Szybszy przepływ informacji między lekarzami
• Redukcja błędów wynikających z ręcznego przepisywania danych
• Lepsze planowanie ścieżki diagnostycznej
• Możliwość analizy danych populacyjnych i trendów

2. Poprawa dostępności do badań

• Łatwiejsza rejestracja na badania
• Możliwość porównania terminów w różnych placówkach
• Większa transparentność kolejek oczekujących
• Redukcja liczby niewykorzystanych terminów

3. Korzyści ekonomiczne

• Oszczędność papieru i kosztów druku
• Redukcja kosztów administracyjnych
• Lepsze wykorzystanie zasobów diagnostycznych
• Unikanie powielania tych samych badań

Wyzwania i bariery cyfryzacji

1. Wykluczenie cyfrowe

• Trudności dla osób starszych i niekorzystających z internetu
• Ograniczony dostęp do technologii w niektórych regionach
• Brak umiejętności cyfrowych u części pacjentów
• Konieczność zapewnienia alternatywnych rozwiązań

2. Problemy techniczne

• Okresowe awarie systemu
• Różny stopień integracji systemów w placówkach medycznych
• Niedoskonałości interfejsów użytkownika
• Problemy z aktualizacją danych w czasie rzeczywistym

3. Kwestie bezpieczeństwa danych

• Ryzyko cyberataków na systemy medyczne
• Obawy pacjentów o prywatność danych medycznych
• Konieczność ciągłego udoskonalania zabezpieczeń
• Edukacja użytkowników w zakresie bezpieczeństwa

Przyszłość cyfrowych skierowań

1. Integracja z AI i systemami wspomagania decyzji

Przyszłe systemy e-skierowań będą mogły:

• Sugerować lekarzom optymalne badania na podstawie objawów
• Analizować wzorce zlecania badań i wskazywać na potencjalne braki
• Przewidywać potrzeby diagnostyczne pacjentów
• Optymalizować wykorzystanie zasobów diagnostycznych

2. Personalizacja ścieżek diagnostycznych

• Indywidualne dobieranie badań na podstawie profilu genetycznego pacjenta
• Uwzględnianie preferencji pacjenta w planowaniu badań
• Automatyczne przypomnienia o badaniach kontrolnych
• Proaktywne zalecanie badań profilaktycznych

3. Rozszerzone funkcjonalności dla pacjentów

• Aplikacje mobilne z zaawansowanymi funkcjami zarządzania badaniami
• Wirtualni asystenci pomagający w przygotowaniu do badań
• Integracja z urządzeniami do monitorowania zdrowia
• Wideokonsultacje wyników bezpośrednio po badaniach

4. Międzynarodowa wymiana danych medycznych

• Standaryzacja skierowań w ramach Unii Europejskiej
• Możliwość realizacji skierowań w różnych krajach
• Łatwiejszy dostęp do specjalistycznych badań zagranicznych
• Wymiana doświadczeń i najlepszych praktyk w zakresie diagnostyki

Najczęstsze pytania dotyczące skierowań na badania lekarskie

Poniżej przedstawiamy odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące skierowań na badania lekarskie.

1. Czy za każdym razem potrzebuję nowe skierowanie na to samo badanie?

Tak, na każde badanie potrzebne jest oddzielne skierowanie, nawet jeśli jest to badanie kontrolne tego samego typu. Wyjątek stanowią niektóre badania cykliczne (np. rehabilitacja), gdzie jedno skierowanie może obejmować cały cykl zabiegów.

2. Co zrobić, gdy skierowanie się przeterminuje?

Jeśli skierowanie straciło ważność, należy udać się ponownie do lekarza po nowe. W niektórych przypadkach, zwłaszcza przy skierowaniach do specjalistów, lekarz może wystawić nowe skierowanie podczas teleporady, bez konieczności osobistej wizyty.

3. Czy mogę zrealizować skierowanie w dowolnej placówce?

Skierowanie w ramach NFZ może być zrealizowane w dowolnej placówce posiadającej umowę z NFZ na dane świadczenie. W przypadku skierowań prywatnych, najlepiej realizować je w placówkach zalecanych przez lekarza wystawiającego lub w sieci medycznej, do której należy.

4. Czy lekarz może odmówić wystawienia skierowania?

Tak, lekarz może odmówić wystawienia skierowania, jeśli w jego ocenie nie ma medycznych wskazań do wykonania danego badania. Lekarz kieruje się swoją wiedzą medyczną i dobrem pacjenta. W przypadku wątpliwości można zasięgnąć drugiej opinii.

5. Czy skierowanie może wystawić lekarz prywatny?

Tak, lekarz praktykujący prywatnie może wystawić skierowanie, które będzie honorowane w ramach NFZ, pod warunkiem że posiada umowę z NFZ lub prawo wykonywania zawodu. Skierowanie może być również zrealizowane prywatnie, w dowolnej placówce.

6. Co zrobić, gdy potrzebuję pilnego badania?

W przypadku pilnej potrzeby wykonania badania:

• Poproś lekarza o oznaczenie skierowania jako „CITO” lub „PILNE”
• Zapytaj o możliwość szybszej ścieżki w ramach NFZ
• Rozważ wykonanie badania prywatnie, jeśli czas jest kluczowy
• W sytuacjach nagłych udaj się na SOR, gdzie badania wykonywane są natychmiast

7. Czy mogę mieć kilka aktywnych skierowań na to samo badanie?

Technicznie jest to możliwe – różni lekarze mogą wystawić skierowania na to samo badanie. Jednak w systemie e-skierowań takie duplikaty są widoczne i mogą być kwestionowane. Lepiej unikać powielania skierowań i informować lekarzy o już posiadanych skierowaniach.

8. Czy e-skierowanie zastąpiło całkowicie skierowania papierowe?

Od 8 stycznia 2021 roku e-skierowania są standardem, jednak w wyjątkowych sytuacjach (np. awaria systemu, brak dostępu do internetu) lekarz może wystawić skierowanie papierowe. Takie skierowanie powinno być później wprowadzone do systemu elektronicznego.

9. Co zrobić, gdy placówka odmawia przyjęcia skierowania?

Jeśli placówka odmawia przyjęcia poprawnie wystawionego skierowania:

• Poproś o pisemne uzasadnienie odmowy
• Skontaktuj się z inną placówką
• Zgłoś problem do NFZ (w przypadku placówek z kontraktem)
• Skonsultuj się z lekarzem wystawiającym w celu ewentualnej modyfikacji skierowania

10. Czy skierowanie może wystawić pielęgniarka lub fizjoterapeuta?

Pielęgniarki i położne z odpowiednimi kwalifikacjami (magister pielęgniarstwa lub specjalizacja) mogą wystawiać skierowania na niektóre badania diagnostyczne. Fizjoterapeuci mogą kierować na badania związane z rehabilitacją. Zakres uprawnień jest jednak ograniczony w porównaniu z lekarzami.

Podsumowanie

Skierowanie na badanie lekarskie to kluczowy element procesu diagnostycznego i terapeutycznego. Pełni rolę pomostu między lekarzem kierującym a specjalistą lub placówką diagnostyczną, zapewniając przepływ niezbędnych informacji medycznych.

Najważniejsze informacje do zapamiętania:

1. Rodzaje skierowań są różnorodne i zależą od celu badania – mogą dotyczyć badań laboratoryjnych, obrazowych, konsultacji specjalistycznych czy leczenia szpitalnego.
2. E-skierowanie jest obecnie standardem w polskim systemie ochrony zdrowia, zastępując tradycyjne skierowania papierowe i znacząco upraszczając cały proces.
3. Ważność skierowania jest ograniczona czasowo – najczęściej do 30 dni dla badań diagnostycznych, a bezterminowo dla wizyt u specjalistów (po zarejestrowaniu).
4. Prawidłowe przygotowanie do badań jest kluczem do uzyskania wiarygodnych wyników – warto dokładnie przestrzegać wszystkich zaleceń.
5. Cyfryzacja skierowań to nie tylko obecny trend, ale i przyszłość diagnostyki medycznej, oferująca liczne korzyści dla pacjentów, lekarzy i całego systemu opieki zdrowotnej.

Odpowiednie zrozumienie zasad funkcjonowania skierowań pomaga pacjentom efektywnie korzystać z systemu opieki zdrowotnej, unikać niepotrzebnych opóźnień w diagnostyce i leczeniu, a także aktywnie uczestniczyć w procesie dbania o własne zdrowie.# Skierowanie na badanie lekarskie – kompleksowy przewodnik 2025

Meta Description: Dowiedz się wszystkiego o skierowaniach na badania lekarskie – rodzaje, zasady wystawiania, realizacji oraz jak odczytywać kody. Aktualny i pełny przewodnik na 2025 rok.

Fraza kluczowa: skierowanie na badanie lekarskie

Wprowadzenie do skierowań na badania lekarskie

Skierowanie na badanie lekarskie to oficjalny dokument medyczny wystawiany przez lekarza, który umożliwia pacjentowi wykonanie określonych badań diagnostycznych, konsultacji specjalistycznych lub procedur medycznych. Stanowi ono formę zlecenia medycznego i pośredniczy w procesie diagnostyczno-terapeutycznym między lekarzem kierującym a specjalistą lub laboratorium wykonującym badanie. W polskim systemie ochrony zdrowia skierowania są niezbędnym elementem, warunkującym dostęp do wielu świadczeń medycznych, zarówno w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ), jak i w placówkach prywatnych.

W dobie cyfryzacji ochrony zdrowia, tradycyjne papierowe skierowania są stopniowo zastępowane przez e-skierowania, co znacząco upraszcza proces ich wystawiania i realizacji. Niezależnie od formy, znajomość zasad funkcjonowania skierowań pomaga pacjentom sprawnie poruszać się po systemie opieki zdrowotnej i skutecznie korzystać z przysługujących im świadczeń.

W niniejszym artykule kompleksowo omówimy wszystkie aspekty związane ze skierowaniami na badania lekarskie – od ich rodzajów, przez procedury wystawiania i realizacji, po szczegółowe informacje o e-skierowaniach. Dowiesz się, kiedy skierowanie jest wymagane, jak długo jest ważne oraz jakie informacje powinno zawierać. Przedstawimy także praktyczne wskazówki, które pomogą Ci maksymalnie efektywnie wykorzystać możliwości, jakie dają skierowania w procesie diagnostycznym i leczniczym.

Rodzaje skierowań na badania lekarskie

Skierowania na badania lekarskie można podzielić na kilka kategorii, biorąc pod uwagę różne kryteria. Poniżej przedstawiamy najważniejsze rodzaje skierowań, z którymi pacjenci mogą się spotkać.

Podział ze względu na cel badania

1. Skierowania na badania diagnostyczne

Służą do zlecenia badań, które mają pomóc w postawieniu diagnozy lub monitorowaniu przebiegu choroby. Obejmują:

• Badania laboratoryjne – analizy krwi, moczu, kału, wydzieliny z dróg oddechowych, płynów ustrojowych
• Badania obrazowe – RTG, USG, tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MR), mammografia
• Badania czynnościowe – EKG, EEG, spirometria, próby wysiłkowe
• Badania endoskopowe – gastroskopia, kolonoskopia, bronchoskopia
• Badania histopatologiczne – biopsje i badania pobranych tkanek

2. Skierowania na konsultacje specjalistyczne

Umożliwiają wizytę u lekarza specjalisty. Obejmują skierowania do specjalistów różnych dziedzin medycyny, takich jak:

• Kardiologia
• Neurologia
• Ortopedia
• Dermatologia
• Okulistyka
• Laryngologia
• Endokrynologia
• Onkologia
• Inne specjalizacje medyczne

3. Skierowania na zabiegi i procedury medyczne

Służą do zlecenia konkretnych zabiegów leczniczych lub diagnostycznych:

• Fizjoterapia i rehabilitacja
• Zabiegi chirurgiczne
• Zabiegi stomatologiczne
• Ambulatoryjne procedury specjalistyczne
• Krioterapia, laseroterapia itp.

4. Skierowania na leczenie szpitalne

Umożliwiają planową hospitalizację pacjenta w celu diagnostyki lub leczenia:

• Hospitalizacja w oddziale specjalistycznym
• Leczenie operacyjne
• Diagnostyka szpitalna
• Chemioterapia, radioterapia

Podział ze względu na formę

1. Tradycyjne skierowanie papierowe

Wypisywane odręcznie lub drukowane przez lekarza na specjalnym formularzu, zawierające:

• Dane pacjenta
• Dane lekarza kierującego
• Cel skierowania
• Rozpoznanie
• Pieczątki i podpisy

2. E-skierowanie

Elektroniczna forma skierowania wprowadzona w ramach cyfryzacji ochrony zdrowia, która:

• Jest wystawiana przez lekarza w systemie elektronicznym
• Trafia do centralnej bazy danych
• Jest dostępna dla pacjenta przez Internetowe Konto Pacjenta (IKP)
• Może być zrealizowana na podstawie 4-cyfrowego kodu lub numeru PESEL

Podział ze względu na płatnika

1. Skierowania w ramach NFZ

Wystawiane przez lekarzy mających umowę z NFZ, umożliwiające wykonanie badań refundowanych:

• Bezpłatnie dla pacjenta
• Częściowo odpłatnie (z dopłatą pacjenta)
• W ramach określonych limitów i zgodnie z koszykiem świadczeń gwarantowanych

2. Skierowania prywatne

Wystawiane przez lekarzy praktyki prywatnej lub na prośbę pacjenta, gdy badanie ma być wykonane poza systemem NFZ:

• Pełnopłatne
• Realizowane w placówkach prywatnych
• Często umożliwiające szybsze wykonanie badania

3. Skierowania w ramach medycyny pracy

Specjalne skierowania wystawiane przez pracodawcę na badania związane z:

• Badaniami wstępnymi przed zatrudnieniem
• Badaniami okresowymi w trakcie zatrudnienia
• Badaniami kontrolnymi po dłuższej nieobecności w pracy
• Badaniami specjalistycznymi wynikającymi z warunków pracy

Kiedy skierowanie jest wymagane?

W polskim systemie ochrony zdrowia nie wszystkie świadczenia medyczne wymagają skierowania. Poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje na temat sytuacji, w których skierowanie jest niezbędne, oraz przypadków, gdy można z niego zrezygnować.

Świadczenia wymagające skierowania w ramach NFZ

1. Wizyty u lekarzy specjalistów

Większość konsultacji specjalistycznych wymaga skierowania, w tym:

• Kardiolog
• Neurolog
• Endokrynolog
• Gastrolog
• Reumatolog
• Ortopeda
• Urolog
• Alergolog
• Pulmonolog
• Hematolog

2. Badania diagnostyczne

Skierowanie jest wymagane do większości badań diagnostycznych, takich jak:

• Badania laboratoryjne (poza podstawowymi)
• Badania obrazowe (RTG, USG, TK, MR)
• Badania endoskopowe
• Badania czynnościowe (EEG, EMG, spirometria)
• Testy alergiczne
• Badania histopatologiczne

3. Leczenie szpitalne

Planowa hospitalizacja zawsze wymaga skierowania, niezależnie od oddziału i celu pobytu:

• Diagnostyka szpitalna
• Zabiegi operacyjne
• Leczenie zachowawcze
• Procedury specjalistyczne

4. Rehabilitacja i fizjoterapia

Skierowanie jest niezbędne do:

• Zabiegów fizjoterapeutycznych
• Turnusów rehabilitacyjnych
• Fizjoterapii ambulatoryjnej
• Fizjoterapii domowej

Świadczenia niewymagające skierowania w ramach NFZ

1. Podstawowa Opieka Zdrowotna (POZ)

Wizyty u lekarza rodzinnego/POZ nie wymagają skierowania:

• Konsultacje z lekarzem POZ
• Podstawowe badania zlecone przez lekarza POZ
• Wizyty domowe

2. Wybrani specjaliści

Do niektórych specjalistów można się udać bez skierowania:

• Ginekologa i położnika
• Dentysty
• Dermatologa (tylko w przypadku leczenia chorób wenerycznych)
• Psychiatry
• Onkologa (z kartą DILO)
• Okulisty (tylko w niektórych przypadkach)

3. Szczególne grupy pacjentów

Skierowanie nie jest wymagane dla:

• Osób chorych na gruźlicę
• Osób zakażonych wirusem HIV
• Inwalidów wojennych i wojskowych
• Kombatantów
• Osób represjonowanych
• Cywilnych niewidomych ofiar działań wojennych
• Osób uzależnionych od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych

4. Stany nagłe

W sytuacjach nagłego zagrożenia zdrowia lub życia skierowanie nie jest wymagane:

• Nagłe zachorowania
• Wypadki
• Urazy
• Zatrucia
• Stany zagrożenia życia

Skierowania w sektorze prywatnym

W placówkach prywatnych zasady dotyczące skierowań mogą się różnić:

• Niektóre placówki wymagają skierowań na badania specjalistyczne i diagnostyczne
• Często skierowanie jest potrzebne do badań inwazyjnych
• W wielu przypadkach pacjent może wykonać badanie bez skierowania, płacąc pełną kwotę
• Skierowanie może obniżyć koszt badania lub umożliwić jego refundację z prywatnego ubezpieczenia

Zawartość i elementy skierowania na badanie lekarskie

Prawidłowo wystawione skierowanie na badanie lekarskie powinno zawierać określone elementy, które są niezbędne do jego realizacji. Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis wymaganych informacji i elementów.

Obowiązkowe elementy skierowania

1. Dane identyfikacyjne pacjenta

• Imię i nazwisko
• Numer PESEL (lub data urodzenia w przypadku braku PESEL)
• Adres zamieszkania
• Płeć (w niektórych przypadkach)
• Numer telefonu (opcjonalnie, ale zalecane)

2. Dane lekarza kierującego

• Imię i nazwisko lekarza
• Numer prawa wykonywania zawodu
• Specjalizacja
• Nazwa i adres placówki medycznej
• Numer umowy z NFZ (w przypadku skierowań w ramach NFZ)
• Pieczątka i podpis lekarza

3. Informacje medyczne

• Rozpoznanie (diagnoza) lub kod ICD-10
• Cel badania / pytanie diagnostyczne
• Istotne wyniki wcześniejszych badań (jeśli dotyczy)
• Informacje o uczuleniach lub przeciwwskazaniach (jeśli dotyczy)
• Informacje o przyjmowanych lekach (w uzasadnionych przypadkach)

4. Informacje o zleconym badaniu

• Nazwa badania lub konsultacji
• Szczegółowe parametry badania (jeśli dotyczy)
• Pilność wykonania (CITO, planowe)
• Szczególne warunki wykonania badania (jeśli dotyczy)

5. Informacje administracyjne

• Data wystawienia skierowania
• Identyfikator skierowania (w przypadku e-skierowania)
• Informacja o płatniku (NFZ, prywatnie)
• Kod oddziału NFZ (w przypadku skierowań w ramach NFZ)

Dodatkowe elementy dla określonych typów badań

Badania obrazowe

• Lokalizacja anatomiczna badania
• Strona ciała (prawa/lewa)
• Technika wykonania (np. z kontrastem/bez kontrastu)
• Pozycja pacjenta (jeśli istotna)

Badania laboratoryjne

• Dokładna nazwa badania lub panel badań
• Materiał do badania (krew, mocz, kał, wymaz itp.)
• Specjalne warunki pobrania (na czczo, o określonej porze itp.)

Badania czynnościowe

• Rodzaj badania
• Szczegółowe parametry (np. czas trwania, warunki)
• Informacje o konieczności przygotowania

Konsultacje specjalistyczne

• Specjalizacja lekarza
• Cel konsultacji
• Pytanie konsultacyjne

Specjalne oznaczenia i priorytety

• CITO – oznaczenie badań pilnych
• PILNE – badanie przyspieszone
• STAT – badanie do natychmiastowego wykonania
• Oznaczenia dotyczące ciąży lub innych szczególnych stanów
• Informacja o niepełnosprawności pacjenta
• Informacja o konieczności asysty

Elementy e-skierowania

E-skierowanie zawiera wszystkie wymienione wyżej elementy, ale dodatkowo:

• Unikalny identyfikator e-skierowania
• Kod dostępowy (4-cyfrowy)
• Kod kreskowy lub QR code
• Znacznik czasowy wystawienia
• Status skierowania (wystawione, zarejestrowane, zrealizowane)

Typowe braki i błędy w skierowaniach

Częste problemy, które mogą utrudnić realizację skierowania:

• Brak rozpoznania lub niewłaściwy kod ICD-10
• Nieczytelne pismo (w przypadku skierowań papierowych)
• Brak pieczątki lub podpisu lekarza
• Niekompletne dane pacjenta
• Brak precyzyjnego określenia rodzaju badania
• Brak daty wystawienia skierowania
• Niezgodność danych osobowych z dokumentem tożsamości

Proces wystawiania skierowania na badanie lekarskie

Wystawianie skierowania na badanie lekarskie to proces, który powinien przebiegać zgodnie z określonymi zasadami i procedurami. Poniżej przedstawiamy kolejne etapy tego procesu, zarówno w przypadku tradycyjnych skierowań papierowych, jak i e-skierowań.

Wystawianie tradycyjnego skierowania papierowego

1. Wizyta u lekarza

• Zgłoszenie problemu zdrowotnego lekarzowi
• Przeprowadzenie wywiadu medycznego
• Badanie fizykalne
• Analiza dotychczasowej dokumentacji medycznej
• Podjęcie przez lekarza decyzji o potrzebie dodatkowych badań

2. Wypełnienie formularza skierowania

Lekarz wypełnia formularz skierowania zawierający:

• Dane pacjenta
• Rozpoznanie lub podejrzenie choroby
• Rodzaj zleconego badania
• Cel badania
• Inne istotne informacje medyczne

3. Autoryzacja skierowania

• Lekarz podpisuje skierowanie
• Przystawia pieczątkę imienną
• Przystawia pieczątkę przychodni/placówki medycznej
• Wpisuje datę wystawienia

4. Przekazanie skierowania pacjentowi

• Lekarz przekazuje oryginał skierowania pacjentowi
• W dokumentacji medycznej pozostaje kopia lub adnotacja o wystawieniu skierowania
• Lekarz informuje pacjenta o celu badania i sposobie przygotowania

Wystawianie e-skierowania

1. Decyzja o konieczności badania

Proces rozpoczyna się tak samo jak w przypadku skierowania papierowego:

• Wizyta u lekarza
• Wywiad i badanie pacjenta
• Decyzja o potrzebie dodatkowych badań

2. Wprowadzenie e-skierowania do systemu

Lekarz korzysta z oprogramowania gabinetowego lub platformy P1, aby:

• Zalogować się do systemu
• Wybrać opcję wystawienia e-skierowania
• Wprowadzić dane pacjenta (automatycznie pobierane z systemu)
• Określić rodzaj badania i jego parametry
• Wpisać rozpoznanie (często z wykorzystaniem słownika ICD-10)
• Dodać uzasadnienie i cel badania

3. Podpisanie elektroniczne

• Lekarz autoryzuje e-skierowanie podpisem elektronicznym
• System automatycznie dołącza dane identyfikacyjne lekarza i placówki
• E-skierowanie otrzymuje unikalny identyfikator i kod dostępowy

4. Przekazanie informacji pacjentowi

Pacjent otrzymuje informację o wystawionym e-skierowaniu:

• W formie wydruku informacyjnego (podobnego do tradycyjnego skierowania)
• SMS-em (jeśli podał numer telefonu w IKP)
• E-mailem (jeśli podał adres e-mail w IKP)
• W aplikacji mobilnej mojeIKP

5. Zapisanie w systemie centralnym

• E-skierowanie jest automatycznie zapisywane w centralnym systemie P1
• Staje się dostępne dla pacjenta w jego Internetowym Koncie Pacjenta
• Jest widoczne dla placówek medycznych realizujących badania

Kto może wystawić skierowanie na badanie lekarskie?

Uprawnienia do wystawiania skierowań mają:

Lekarze i lekarze dentyści

• Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej (POZ)
• Lekarze specjaliści
• Lekarze stażyści pod nadzorem
• Lekarze rezydenci
• Lekarze dentyści (w zakresie swojej specjalności)

Inni profesjonaliści medyczni (w ograniczonym zakresie)

• Pielęgniarki i położne z odpowiednimi kwalifikacjami mogą wystawiać skierowania na niektóre badania diagnostyczne
• Fizjoterapeuci mogą kierować na określone badania związane z rehabilitacją
• Psychologowie kliniczni mogą kierować na niektóre badania psychologiczne

Ograniczenia w wystawianiu skierowań

• Lekarz może wystawić skierowanie tylko w zakresie swoich kompetencji
• Niektóre badania wysokospecjalistyczne mogą być zlecane tylko przez określonych specjalistów
• Skierowania na badania kontrastowe i inwazyjne podlegają szczególnym rygorom
• W przypadku badań kosztochłonnych mogą istnieć dodatkowe wymogi formalne

Realizacja skierowania na badanie lekarskie

Otrzymanie skierowania to dopiero początek procesu diagnostycznego. Poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje na temat procedury realizacji skierowania, zarówno w formie tradycyjnej, jak i elektronicznej.

Realizacja tradycyjnego skierowania papierowego

1. Wybór placówki medycznej

Pacjent z papierowym skierowaniem może:

• Wybrać dowolną placówkę realizującą dane świadczenie w ramach NFZ
• Wybrać placówkę prywatną (płatność zgodnie z cennikiem placówki)
• Sprawdzić dostępność terminów telefonicznie lub online

2. Rejestracja w placówce

Proces rejestracji obejmuje:

• Osobistą wizytę w rejestracji placówki
• Przedstawienie oryginału skierowania
• Okazanie dokumentu tożsamości
• Ustalenie terminu badania
• Otrzymanie informacji o przygotowaniu do badania

3. Przechowywanie skierowania

• Oryginał skierowania pozostaje w placówce realizującej badanie
• Pacjent może poprosić o kopię skierowania dla własnych potrzeb
• W przypadku rezygnacji z badania, skierowanie powinno być zwrócone pacjentowi

4. Wykonanie badania

• Zgłoszenie się w wyznaczonym terminie
• Weryfikacja danych
• Przeprowadzenie badania zgodnie ze skierowaniem
• Uzyskanie informacji o sposobie odbioru wyników

5. Odbiór wyników

W zależności od placówki i rodzaju badania:

• Osobisty odbiór wyników w placówce
• Przesłanie wyników pocztą
• Udostępnienie wyników online
• Przekazanie wyników bezpośrednio lekarzowi kierującemu

Realizacja e-skierowania

1. Dostęp do e-skierowania

Pacjent ma dostęp do e-skierowania poprzez:

• Internetowe Konto Pacjenta (IKP) na pacjent.gov.pl
• Aplikację mobilną mojeIKP
• Wydruk informacyjny otrzymany od lekarza
• SMS lub e-mail z kodem dostępowym (jeśli podał dane kontaktowe w IKP)

2. Wybór placówki i rejestracja

Rejestracja z e-skierowaniem może odbywać się:

• Osobiście w placówce, z podaniem 4-cyfrowego kodu i numeru PESEL
• Telefonicznie, dyktując kod i PESEL
• Online, przez systemy e-rejestracji placówek medycznych
• Przez dedykowane aplikacje mobilne niektórych placówek

3. Status e-skierowania

Po zarejestrowaniu e-skierowanie zmienia status:

• Z „wystawione” na „w trakcie realizacji”
• Informacja o statusie jest widoczna w IKP pacjenta
• Pacjent może otrzymać powiadomienie o zmianie statusu
• E-skierowanie staje się niedostępne dla innych placówek

4. Realizacja badania

• Zgłoszenie się w wyznaczonym terminie
• Weryfikacja tożsamości (dokument tożsamości)
• Wykonanie badania zgodnie z e-skierowaniem
• E-skierowanie po wykonaniu badania otrzymuje status „zrealizowane”

5. Dostęp do wyników badań

Wyniki badań wykonanych na podstawie e-skierowania mogą być dostępne:

• W placówce wykonującej badanie
• W IKP pacjenta (jeśli placówka udostępnia wyniki elektronicznie)
• U lekarza kierującego poprzez system elektronicznej dokumentacji medycznej
• Poprzez dedykowane platformy wynikowe placówek medycznych

Czas oczekiwania na realizację badania

Czas oczekiwania na badanie zależy od wielu czynników:

W ramach NFZ

• Badania podstawowe – zazwyczaj kilka dni do kilku tygodni
• Badania specjalistyczne – kilka tygodni do kilku miesięcy
• Badania wysokospecjalistyczne – nawet kilka/kilkanaście miesięcy
• Badania oznaczone jako „pilne” lub „CITO” – znacznie krótszy czas oczekiwania

W placówkach prywatnych

• Badania podstawowe – często możliwe do wykonania od ręki lub w ciągu kilku dni
• Badania specjalistyczne – zazwyczaj kilka dni do dwóch tygodni
• Badania wysokospecjalistyczne – kilka tygodni
• Badania pilne – często możliwe do wykonania w ciągu 24-48 godzin

Priorytetowa realizacja skierowań

Szybsza realizacja przysługuje w przypadku:

• Oznaczenia „CITO” lub „PILNE” na skierowaniu
• Skierowań dla pacjentów onkologicznych (zielona karta DiLO)
• Skierowań dla kobiet w ciąży
• Skierowań dla dzieci do lat 18 z niepełnosprawnościami
• Skierowań dla zasłużonych honorowych dawców krwi
• Skierowań dla kombatantów i osób represjonowanych

Okres ważności skierowania na badanie lekarskie

Skierowania na badania lekarskie mają określony okres ważności, który różni się w zależności od rodzaju skierowania i typu świadczenia. Znajomość tych terminów jest kluczowa, aby nie utracić możliwości realizacji zleconych badań.

Ważność skierowań w ramach NFZ

1. Skierowania do poradni specjalistycznych

• Bezterminowa ważność – skierowanie jest ważne do momentu realizacji
• Po zarejestrowaniu skierowanie zachowuje ważność nawet jeśli termin wizyty jest odległy
• Skierowanie traci ważność, jeśli pacjent nie zgłosi się na umówioną wizytę bez uprzedniego odwołania

2. Skierowania na badania diagnostyczne

• 30 dni od daty wystawienia dla większości badań diagnostycznych
• Po zarejestrowaniu w terminie 30 dni skierowanie zachowuje ważność do momentu realizacji
• W przypadku niektórych badań laboratoryjnych czas ważności może być krótszy ze względu na specyfikę badania

3. Skierowania na leczenie szpitalne

• 30 dni od daty wystawienia
• Po zarejestrowaniu w terminie 30 dni skierowanie zachowuje ważność do momentu przyjęcia do szpitala
• W przypadku list oczekujących skierowanie jest ważne przez cały okres oczekiwania

4. Skierowania na rehabilitację leczniczą

• 30 dni od daty wystawienia
• Po zarejestrowaniu w terminie 30 dni skierowanie zachowuje ważność do momentu rozpoczęcia rehabilitacji
• W przypadku zabiegów fizjoterapeutycznych – 30 dni na rozpoczęcie cyklu zabiegów

5. Skierowania na leczenie uzdrowiskowe

• 18 miesięcy od daty wystawienia
• Termin ten dotyczy zarówno rejestracji, jak i realizacji skierowania
• Po przekroczeniu tego terminu konieczne jest uzyskanie nowego skierowania

Ważność skierowań w sektorze prywatnym

W placówkach prywatnych okres ważności skierowań może się różnić:

• Najczęściej 30-90 dni od daty wystawienia
• Każda placówka może stosować własne zasady
• W przypadku badań specjalistycznych czas ważności może być krótszy
• Badania komercyjne często można wykonać bez skierowania, ale za wyższą cenę

Ważność e-skierowań

E-skierowania podlegają tym samym zasadom co skierowania tradycyjne:

• Na badania diagnostyczne – 30 dni
• Do specjalisty – bezterminowo
• Na leczenie szpitalne – 30 dni
• Na rehabilitację – 30 dni

Dodatkowo, e-skierowanie może być anulowane przez lekarza wystawiającego w przypadku pomyłki, co nie jest możliwe w przypadku tradycyjnych skierowań papierowych.

Przedłużanie ważności skierowania

W niektórych przypadkach możliwe jest przedłużenie ważności skierowania:

• Decyzję podejmuje lekarz wystawiający skierowanie lub lekarz specjalista
• Konieczne jest postawienie adnotacji o przedłużeniu ważności wraz z datą i podpisem
• W przypadku e-skierowania może być konieczne wystawienie nowego dokumentu

Co zrobić z przeterminowanym skierowaniem?

Jeśli skierowanie straciło ważność:

• Należy wrócić do lekarza kierującego po nowe skierowanie
• Często konieczna jest ponowna wizyta i ocena stanu zdrowia
• W niektórych przypadkach lekarz może wystawić nowe skierowanie bez osobistej wizyty (np. podczas teleporady)
• Niektóre badania mogą wymagać powtórzenia całego procesu diagnostycznego

E-skierowanie – elektroniczna forma skierowania na badanie lekarskie

E-skierowanie to cyfrowa wersja tradycyjnego, papierowego skierowania na badania lub konsultacje lekarskie. Jest elementem systemu informatycznego w ochronie zdrowia i stanowi jeden z filarów cyfryzacji usług medycznych w Polsce.

Czym jest e-skierowanie?

E-skierowanie to elektroniczny dokument:

• Wystawiany przez lekarza w formie cyfrowej
• Przechowywany w centralnym systemie P1 prowadzonym przez Centrum e-Zdrowia
• Dostępny dla pacjenta przez Internetowe Konto Pacjenta
• Możliwy do realizacji w dowolnej placówce medycznej podłączonej do systemu e-zdrowie
• Zastępujący tradycyjne, papierowe skierowanie

Korzyści z e-skierowań

Dla pacjentów

• Wygoda – brak konieczności dostarczania papierowego dokumentu
• Bezpieczeństwo – niemożność zgubienia lub zniszczenia skierowania
• Dostępność – wszystkie skierowania dostępne w jednym miejscu (IKP)
• Łatwiejsza rejestracja – możliwość zapisania się na badanie przez telefon lub internet bez konieczności wizyty osobistej
• Kontrola statusu – możliwość śledzenia statusu skierowania (wystawione, zarejestrowane, zrealizowane)
• Redukcja błędów – minimalizacja problemów związanych z nieczytelnym pismem lekarza

Dla lekarzy i placówek medycznych

• Oszczędność czasu – szybszy proces wystawiania skierowań
• Mniej biurokracji – redukcja dokumentacji papierowej
• Dostęp do historii skierowań pacjenta
• Mniej błędów – system weryfikuje poprawność danych
• Łatwiejsza komunikacja między lekarzami i placówkami medycznymi

Dla systemu ochrony zdrowia

• Kontrola nad procesem diagnostyki i monitorowanie ścieżki pacjenta
• Ograniczenie nadużyć związanych z wielokrotnym wykorzystywaniem tego samego skierowania
• Optymalizacja kosztów dzięki eliminacji redundantnych badań
• Dane statystyczne umożliwiające analizę i planowanie zasobów
• Ekologiczność – mniejsze zużycie papieru

Jak działa system e-skierowań?

Wystawianie e-skierowania

1. Lekarz podczas wizyty podejmuje decyzję o konieczności skierowania pacjenta na badanie
2. Loguje się do systemu gabinetowego zintegrowanego z platformą P1
3. Wprowadza dane skierowania (rodzaj badania, rozpoznanie, uzasadnienie)
4. Podpisuje e-skierowanie elektronicznie
5. System generuje unikalny identyfikator i kod dostępowy

Informowanie pacjenta

Pacjent otrzymuje informację o wystawionym e-skierowaniu:

• W postaci wydruku informacyjnego
• SMS-em (jeśli numer telefonu jest podany w IKP)
• E-mailem (jeśli adres e-mail jest podany w IKP)
• W aplikacji mobilnej mojeIKP

Informacja zawiera:

• 4-cyfrowy kod dostępowy
• Unikalny identyfikator skierowania
• Podstawowe dane o rodzaju skierowania
• QR kod (na wydruku)

Realizacja e-skierowania

1. Pacjent wybiera placówkę realizującą badanie
2. Rejestruje się, podając:
   • 4-cyfrowy kod dostępowy
   • Numer PESEL
3. Placówka pobiera e-skierowanie z systemu centralnego
4. E-skierowanie zmienia status na „w trakcie realizacji”
5. Po wykonaniu badania status zmienia się na „zrealizowane”

Dostęp do e-skierowań

Internetowe Konto Pacjenta (IKP)

Głównym narzędziem dostępu do e-skierowań jest IKP dostępne na stronie pacjent.gov.pl. Aby korzystać z IKP, należy:

• Zalogować się za pomocą Profilu Zaufanego, bankowości elektronicznej lub e-Dowodu
• Przejść do zakładki „e-skierowania”
• Przeglądać listę wystawionych, zarejestrowanych i zrealizowanych e-skierowań
• Możliwe jest pobranie e-skierowania w formacie PDF

Aplikacja mobilna mojeIKP

Alternatywą dla strony internetowej jest aplikacja mobilna, która umożliwia:

• Dostęp do e-skierowań na smartfonie
• Prezentację kodu podczas rejestracji
• Otrzymywanie powiadomień o nowych e-skierowaniach
• Śledzenie statusu e-skierowań

Placówki medyczne

Placówki medyczne mają dostęp do e-skierowań poprzez:

• Systemy gabinetowe zintegrowane z platformą P1
• Specjalny portal dla podmiotów medycznych
• Dedykowane interfejsy API

Najczęstsze pytania dotyczące e-skierowań

1. Czy e-skierowanie całkowicie zastąpiło skierowania papierowe?

Tak, od 8 stycznia 2021 roku e-skierowanie jest obowiązkową formą wystawiania skierowań na badania refundowane przez NFZ. Skierowania papierowe mogą być wystawiane tylko w wyjątkowych sytuacjach, np. podczas awarii systemu.

2. Co zrobić, gdy nie mam dostępu do internetu?

W takiej sytuacji można:

• Skorzystać z wydruku informacyjnego, który działa jak tradycyjne skierowanie
• Podać kod dostępowy i PESEL podczas rejestracji telefonicznej
• Poprosić członka rodziny o udostępnienie e-skierowania z IKP

3. Czy mogę zrealizować e-skierowanie w placówce prywatnej?

Tak, e-skierowanie można zrealizować zarówno w placówkach publicznych (NFZ), jak i prywatnych, pod warunkiem że są one podłączone do systemu e-zdrowie.

4. Co jeśli zgubię wydruk z kodem e-skierowania?

Nie ma powodu do obaw, ponieważ:

• Kod można odnaleźć w IKP
• Kod jest wysyłany SMS-em (jeśli podano numer telefonu)
• Można poprosić lekarza o ponowne wydrukowanie informacji o e-skierowaniu

5. Czy e-skierowanie ma taką samą ważność jak papierowe?

Tak, e-skierowanie podlega takim samym zasadom ważności jak tradycyjne skierowanie papierowe, co oznacza:

• 30 dni na badania diagnostyczne i rehabilitację
• Bezterminowo na wizyty specjalistyczne
• 30 dni na leczenie szpitalne

Jak odczytywać kody i symbole na skierowaniu na badanie lekarskie

Skierowania na badania lekarskie często zawierają specjalistyczne kody i symbole, które mogą być niezrozumiałe dla pacjentów. Poniżej wyjaśniamy najważniejsze z nich.

Kody ICD-10

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10) to system kodowania stosowany do klasyfikacji chorób i problemów zdrowotnych. Na skierowaniach często widoczne są kody z tej klasyfikacji.

Struktura kodu ICD-10

• Składa się z litery i cyfr (np. J45, E11, I10)
• Litera oznacza główną kategorię choroby
• Cyfry precyzują konkretne schorzenie

Najczęściej spotykane kody ICD-10 na skierowaniach

• I – choroby układu krążenia (np. I10 – nadciśnienie tętnicze)
• E – zaburzenia endokrynologiczne i metaboliczne (np. E11 – cukrzyca typu 2)
• J – choroby układu oddechowego (np. J45 – astma)
• K – choroby układu pokarmowego (np. K29 – zapalenie żołądka)
• M – choroby układu mięśniowo-szkieletowego (np. M54 – bóle kręgosłupa)
• G – choroby układu nerwowego (np. G43 – migrena)
• N – choroby układu moczowo-płciowego (np. N40 – przerost prostaty)

Symbole i skróty diagnostyczne

Na skierowaniach często pojawiają się różne skróty medyczne, które oznaczają konkretne badania:

Badania laboratoryjne

• Morfologia/CBC – morfologia krwi obwodowej
• OB – odczyn Biernackiego (wskaźnik stanu zapalnego)
• CRP – białko C-reaktywne (marker stanu zapalnego)
• Glukoza – badanie poziomu cukru we krwi
• Lipidogram – badanie poziomów cholesterolu i trójglicerydów
• AlAT/AspAT – enzymy wątrobowe
• TSH/FT3/FT4 – hormony tarczycy
• Kreatynina/eGFR – parametry funkcji nerek

Badania obrazowe

• RTG – zdjęcie rentgenowskie
• USG – badanie ultrasonograficzne
• TK/CT – tomografia komputerowa
• MR/MRI – rezonans magnetyczny
• PET – pozytonowa tomografia emisyjna
• Scyntygrafia – badanie z użyciem izotopów promieniotwórczych

Badania czynnościowe

• EKG – elektrokardiogram (badanie serca)
• ECHO – echokardiografia (USG serca)
• EEG – elektroencefalografia (badanie mózgu)
• EMG – elektromiografia (badanie mięśni)
• Spirometria – badanie funkcji płuc
• Holter – 24-godzinne monitorowanie EKG lub ciśnienia tętniczego

Specjalne oznaczenia i priorytety

Na skierowaniach mogą pojawić się również oznaczenia określające pilność lub szczególny charakter badania:

• CITO – badanie pilne, wymagające natychmiastowej realizacji
• PILNE – badanie przyspieszone, ale nie natychmiastowe
• STAT – badanie do natychmiastowego wykonania, zwykle w sytuacjach zagrożenia życia
• KONTROLA – badanie kontrolne, będące częścią monitorowania choroby
• KONTRAST – badanie z użyciem środka kontrastowego
• NA CZCZO – badanie wymagające bycia na czczo
• DILO – szybka ścieżka onkologiczna (zielona karta DiLO)

Kody procedur medycznych

Na skierowaniach mogą występować kody procedur medycznych według różnych klasyfikacji:

Kody ICD-9-CM

Stosowane do kodowania procedur medycznych:

• np. 88.761 – badanie USG jamy brzusznej
• np. 89.502 – EKG z 12 odprowadzeniami

Kody NFZ

Stosowane do rozliczeń z Narodowym Funduszem Zdrowia:

• np. 5.30.00.0000012 – badanie tomografii komputerowej (TK) głowy bez wzmocnienia kontrastowego
• np. 5.03.00.0000011 – porada specjalistyczna – kardiologia

E-skierowanie – specjalne kody

W systemie e-skierowań występują dodatkowe kody:

• 4-cyfrowy kod dostępowy – unikalny kod potrzebny do realizacji e-skierowania
• Identyfikator e-skierowania – dłuższy numer jednoznacznie identyfikujący skierowanie w systemie
• Kod QR – zawiera dane e-skierowania, umożliwia szybką identyfikację w placówce medycznej

Najczęstsze problemy ze skierowaniami na badania lekarskie

Mimo że skierowania są podstawowym narzędziem w procesie diagnostycznym, pacjenci często napotykają różne problemy związane z ich uzyskiwaniem i realizacją. Poniżej omawiamy najczęstsze trudności i sposoby ich rozwiązywania.

Odmowa wystawienia skierowania

Przyczyny odmowy

• Brak medycznych wskazań do wykonania badania
• Badanie nieobjęte kompetencjami danego lekarza
• Ograniczenia systemowe i limity NFZ
• Wcześniejsze wykonanie podobnego badania bez zmiany stanu klinicznego

Jak sobie radzić?

1. Jasno wyjaśnij swoje obawy zdrowotne lekarzowi
2. Zapytaj o alternatywne metody diagnostyczne
3. Poproś o uzasadnienie odmowy i zapisz je
4. Zasięgnij drugiej opinii u innego lekarza
5. Rozważ wizytę prywatną, gdzie kryteria wystawiania skierowań mogą być mniej rygorystyczne

Nieczytelne lub niekompletne skierowanie

Typowe braki

• Nieczytelne pismo lekarza
• Brak kodu ICD-10 lub rozpoznania
• Nieprecyzyjne określenie badania
• Brak daty wystawienia lub pieczątki
• Niepełne dane pacjenta

Rozwiązania

1. Poproś lekarza o wyjaśnienie treści skierowania jeszcze w gabinecie
2. Skonsultuj się z pracownikami rejestracji placówki wykonującej badania
3. Wróć do lekarza po uzupełnienie brakujących informacji
4. W przypadku e-skierowania, sprawdź poprawność danych w IKP
5. Jeśli to możliwe, poproś o wystawienie e-skierowania zamiast papierowego

Problemy z realizacją skierowania

Najczęstsze przeszkody

• Długi czas oczekiwania w placówkach NFZ
• Odmowa przyjęcia skierowania przez placówkę
• Przeterminowanie skierowania
• Problemy z rejestracją e-skierowania
• Brak możliwości wykonania badania w pobliskich placówkach

Sposoby rozwiązywania

1. Sprawdź terminy w różnych placówkach – czas oczekiwania może się znacząco różnić
2. Zapytaj lekarza o oznaczenie „PILNE” jeśli stan zdrowia tego wymaga
3. Rozważ realizację w placówce prywatnej – mimo kosztów, szybszy dostęp do badań
4. W przypadku przeterminowania – wróć do lekarza po nowe skierowanie
5. Przy problemach z e-skierowaniem – skontaktuj się z infolinią Centrum e-Zdrowia (19 457)

Problemy specyficzne dla e-skierowań

Typowe trudności

• Brak dostępu do Internetowego Konta Pacjenta
• Zagubienie kodu dostępowego
• Problemy techniczne z systemem
• Nieaktualne dane kontaktowe w IKP
• Trudności z rejestracją przez starsze osoby

Rozwiązania

1. Załóż Profil Zaufany – to podstawa dostępu do IKP
2. Aktualizuj dane kontaktowe w IKP, aby otrzymywać powiadomienia
3. Zapisz kod dostępowy w bezpiecznym miejscu lub zrób zdjęcie wydruku
4. Poproś bliską osobę o pomoc w przypadku trudności technicznych
5. Skorzystaj z infolinii NFZ (800 190 590) lub Centrum e-Zdrowia (19 457)

Odmowa realizacji skierowania

Powody odmowy

• Niewłaściwa placówka (brak możliwości wykonania danego badania)
• Błędy lub braki w skierowaniu
• Brak przygotowania pacjenta do badania (np. brak badań wstępnych)
• Przeciwwskazania zdrowotne stwierdzone w placówce
• Wygaśnięcie ważności skierowania

Co robić w takiej sytuacji?

1. Poproś o pisemne uzasadnienie odmowy
2. Skontaktuj się z lekarzem kierującym w celu wyjaśnienia sytuacji
3. Sprawdź inne placówki realizujące dane badanie
4. W przypadku przeciwwskazań – skonsultuj się z lekarzem w sprawie alternatywnych metod diagnostycznych
5. Złóż skargę do NFZ jeśli uważasz, że odmowa była nieuzasadniona

Skierowania na badania lekarskie dla szczególnych grup pacjentów

Niektóre grupy pacjentów podlegają specjalnym procedurom lub mają dodatkowe przywileje związane ze skierowaniami na badania lekarskie. Poniżej przedstawiamy informacje dotyczące tych szczególnych przypadków.

Pacjenci onkologiczni – szybka ścieżka onkologiczna (DiLO)

Czym jest karta DiLO?

Karta Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego (DiLO), potocznie zwana „zieloną kartą”, to specjalne skierowanie dla pacjentów z podejrzeniem nowotworu złośliwego, które zapewnia:

• Szybszą ścieżkę diagnostyki
• Krótsze terminy badań i konsultacji
• Koordynowaną opiekę onkologiczną
• Zniesienie limitów NFZ

Kto może wystawić kartę DiLO?

• Lekarz POZ
• Lekarz specjalista
• Lekarz szpitalny

Proces diagnostyki w ramach DiLO

1. Wystawienie karty DiLO przez lekarza
2. Rejestracja w wybranym ośrodku onkologicznym
3. Wstępna diagnostyka (do 7 tygodni)
4. Konsylium – wielodyscyplinarny zespół lekarzy ustalający plan leczenia
5. Rozpoczęcie leczenia

Specyfika badań w ramach DiLO

• Badania wykonywane są poza kolejnością
• Maksymalny czas diagnostyki wstępnej to 7 tygodni
• Diagnostyka pogłębiona powinna zakończyć się w ciągu 7 tygodni
• Pacjent ma przydzielonego koordynatora procesu leczenia

Kobiety w ciąży

Przywileje w zakresie skierowań

Kobiety w ciąży mają prawo do:

• Priorytetowego dostępu do świadczeń zdrowotnych
• Badań poza kolejnością
• Zniesienia limitów na niektóre procedury diagnostyczne
• Szybszej realizacji skierowań

Specjalne badania podczas ciąży

Skierowania na badania specyficzne dla ciąży:

• USG prenatalne (w 11-14, 18-22 i 28-32 tygodniu ciąży)
• Badania przesiewowe w kierunku wad genetycznych
• Testy obciążenia glukozą
• Badania w kierunku konfliktu serologicznego
• Monitoring KTG

Dodatkowe informacje na skierowaniu

Na skierowaniu dla kobiety w ciąży powinna znajdować się informacja o:

• Fakcie ciąży
• Tygodniu ciąży
• Ewentualnych czynnikach ryzyka
• Oznaczeniu „CIĄŻA” – co nadaje priorytet

Dzieci i młodzież do 18 roku życia

Specyfika skierowań dla dzieci

• Skierowanie wystawia lekarz pediatra lub lekarz rodzinny
• W niektórych przypadkach wymagana jest zgoda obojga rodziców
• Dzieci z niepełnosprawnościami mają prawo do szybszej diagnostyki
• Na skierowaniu powinien być zaznaczony wiek dziecka

Badania specyficzne dla wieku rozwojowego

• Badania przesiewowe w określonych etapach rozwoju
• Badania słuchu i wzroku
• Ocena rozwoju psychomotorycznego
• Diagnostyka wad postawy
• Badania immunologiczne przed szczepieniami

Realizacja skierowań dla dzieci

• Priorytetowa realizacja badań dla dzieci do lat 18
• Możliwość wykonania niektórych badań w trybie przyspieszonym
• Specjalne pracownie diagnostyczne przystosowane dla dzieci
• Wymagana obecność opiekuna prawnego podczas badania

Osoby z niepełnosprawnościami

Ułatwienia w procesie uzyskiwania i realizacji skierowań

• Możliwość teleporady przy wystawianiu skierowań
• Priorytetowa realizacja badań diagnostycznych
• Możliwość dostosowania procedury badania do potrzeb osoby z niepełnosprawnością
• Niektóre badania mogą być wykonywane w domu pacjenta

Oznaczenia na skierowaniach

Na skierowaniach dla osób z niepełnosprawnościami powinny znajdować się informacje o:

• Rodzaju niepełnosprawności
• Specjalnych potrzebach podczas badania
• Konieczności asysty podczas badania
• Ewentualnych przeciwwskazaniach do standardowych procedur

Dostępność placówek diagnostycznych

Przy realizacji skierowania warto zwrócić uwagę na:

• Architektoniczną dostępność placówki
• Możliwość asysty personelu
• Dostosowanie sprzętu diagnostycznego
• Możliwość wydłużenia czasu badania

Osoby w podeszłym wieku

Specyfika badań dla seniorów

• Często konieczne są kompleksowe badania uwzględniające wielochorobowość
• Dostosowanie procedur do możliwości poznawczych i fizycznych pacjenta
• Często wymagana jest obecność opiekuna
• Niektóre badania mogą być wykonywane w miejscu zamieszkania

Wskazówki dla seniorów i ich opiekunów

• Prośba o wypisanie zaleceń drukowanymi literami
• Dokładne wyjaśnienie procedury przygotowania do badania
• Sprawdzenie interakcji leków z procedurami diagnostycznymi
• Uzyskanie pisemnej informacji o transporcie i wymaganiach logistycznych